Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

Voor de hulp aan spellingzwakke leerlingen onderscheidt Huizenga (2003) de
volgende uitgangspunten:
1. Spellingcategorieën kunnen het best worden aangeleerd aan de hand van
een klein aantal woorden.
2. De spelling van een woord moet op een veelzijdige manier worden
aangeleerd.
3. Spellingcategorieën moeten gefaseerd worden aangeleerd.
4. Bij het aanleren van woorden moet een vaste werkwijze worden gehanteerd.
5. Er moet een duidelijke indeling in categorieën worden gebruikt.
6. Er moet veel aandacht worden besteed aan de motivatie.
7. Er moet een goede diagnostiek worden gehanteerd die resulteert in een
planmatige aanpak van spellingproblemen.
Zie ook Spellingcategorieën; categoriegerichte oefeningen; analyseren spelfouten;
auditieve vaardigheden; visuele vaardigheden.
9.4.6 Spellingonderwijs aan meertalige leerlingen
Omschrijving Bijzondere maatregelen voor het spellingonderwijs aan meertalige leerlingen.
Toelichting In de praktijk blijken problemen van anderstalige leerlingen op het gebied van
spellingvaardigheid mee te vallen. Ze doen zich vooral voor in de fase van het
aanvankelijk spellen, als kinderen zich de foneem-grafeemkoppeling eigen
moeten maken. Deze spellingproblemen hebben te maken met:
- Het verschil in taalsysteem tussen Nederlands en de eerste taal van de
leerling. Bijvoorbeeld: voor Turkse kinderen is het onderscheid tussen korte en
lange klanken (maan vs. man) moeilijk, omdat dat in het Turks geen rol speelt.
- De geringe Nederlandse woordenschat van de meertalige leerling.
Bijvoorbeeld: leerlingen die van bepaalde woorden geen meervoud kennen, zijn
niet in staat de verlengingsregel toe te passen (wand – wanden).
- Het verschil in schriftsysteem tussen Nederlands en de eerste taal van de
leerling. Bijvoorbeeld: in het Arabisch is de leesrichting van rechts naar links en
de korte klinkers worden niet geschreven. Dit is overigens alleen een probleem
als leerlingen het schrift van hun eerste taal al hebben geleerd. Dat is maar
zelden het geval.
De aanpak van spellingproblemen bij meertalige leerlingen is in wezen dezelfde
als de aanpak van taalzwakke leerlingen. Daarbij kan extra aandacht worden
besteed aan de betekenis en opbouw van woorden (morfemen), aan het
(mondelinge) gebruik van woorden in een zin en aan de uitspraak van woorden.
Zie ook Elementaire spellinghandeling; spellingonderwijs aan taalzwakke leerlingen;
taalvariatie; taalachterstand; taalheterogene groepen algemeen.
9.4.7 Spelling en beginnende geletterdheid
Omschrijving De samenhang tussen de domeinen spelling en beginnende geletterdheid; het
benutten van de onderlinge verbanden om het onderwijs in deze domeinen te
versterken.
Toelichting Tijdens de fase van beginnende geletterdheid (groep 1 tot en met 3) wordt de
basis gelegd voor de spellingvaardigheid. In de Tussendoelen beginnende
geletterdheid van het Expertisecentrum Nederlands zijn bij drie leerlijnen
uitspraken over spelling opgenomen:
6. Alfabetisch principe: kinderen kunnen door de foneem-grafeemkoppeling
woorden die ze nog niet eerder hebben gezien, lezen en schrijven.
8. Technisch lezen en schrijven, start: kinderen kunnen klankzuivere woorden
schrijven.
9. Technisch lezen en schrijven, vervolg: kinderen lezen en spellen klankzuivere
woorden (van het type mmkm, mkmm, mmkmm).
Het gaat bij beginnende geletterdheid met andere woorden vooral om het
correct leren spellen van klankzuivere woorden. Daarmee wordt het fonologisch
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 227