Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

Ook bij begrijpend lezen speelt de motivatie een belangrijke rol. Vooral
intrinsieke motivatie en zelfreflectiestrategieën hebben een positief effect op
het begrijpend lezen. Een leerling die zin heeft in lezen en die positieve
ervaringen heeft opgedaan bij het (leren) lezen, voldoet aan een van de
belangrijkste voorwaarden om een goede lezer te worden.
Zie ook Reflecteren op leesgedrag; observatie leesgedrag; niveaubepaling teksten;
methodieken beginnende geletterdheid; leesplezier.
4.1.5 (5.1.6) Leesteksten
Omschrijving Teksten die gelezen worden.
Toelichting Het is belangrijk dat de leesteksten aansluiten op het niveau van de
leerlingen. Dat betekent dat woordgebruik, zinsconstructie, tekstsoort,
tekstinhoud, stijl, vormgeving en lengte geschikt zijn voor de leerling. De
tekstsoort past bij zijn ontwikkeling en is gevarieerd; de tekstinhoud heeft
betekenis voor hem en sluit aan bij zijn interesses; de leerling heeft
voldoende inhoudelijke en talige voorkennis, leestechniek en leeservaring.
Daarnaast is ook de vormgeving van de teksten van belang: deze moet de
leerling uitnodigen tot lezen.
Zie ook Leesmotivatie; niveaubepaling teksten; kiezen van teksten; tekstkenmerken.
4.1.6 (7.1.5) Niveaubepaling teksten
Omschrijving Teksten worden gelabeld en ingedeeld in verschillende niveaus, meestal naar
het leestechnische niveau, maar ook vaak naar thema, leeservaring en
complexiteit van het verhaal.
Toelichting De bekendste indeling van teksten is die van de jeugdafdeling in openbare
bibliotheken, namelijk in A, B en C voor leeftijdsopbouw en J voor informatieve
kinderboeken.
Voor het onderwijs in aanvankelijk en technisch lezen zijn veel leesboekjes
geschreven, meestal ingedeeld op AVI-niveau (AVI-0 tot AVI-9 oud of AVIstart
tot AVI-plus, sinds 2006). Bij de nieuwe niveaus zijn de woordfrequentie
en de woordlengte de bepalende factoren voor de technische leesmoeilijkheid.
De oude zijn gebaseerd op woordlengte en zinslengte. Bij het BAVI-lezen
wordt gebruikgemaakt van de AVI-niveaus, maar leesbeleving (B = beleving)
staat voorop.
De speciaal op deze niveaus geschreven boekjes wisselen sterk in kwaliteit. In
verband met de indeling in technische moeilijkheidsgraad wordt de auteur een
groot aantal beperkingen opgelegd, wat het taalgebruik vaak houterig maakt
en het verhaal moeilijk te volgen.
Daarnaast heeft Cito een leesindex ontwikkeld voor de leesbaarheid in termen
van begrijpelijkheid: CLIB. De huidige toetsen voor begrijpend lezen geven
scores in CLIB-niveaus, en ook steeds meer teksten zijn voorzien van een
AVI- en een CLIB-niveau. Leest een leerling uit groep 8 technisch met veel
moeite, dan kan hij een boek kiezen met een hoog CLIB- en een laag AVIniveau.
Leest een kind uit groep 3 technisch al heel goed, dan kan het een
boek kiezen met een laag CLIB- en een hoog AVI-niveau.
Los van AVI en CLIB wordt bij de indeling van veel boeken ook rekening
gehouden met interesse, thema, leeservaring en de complexiteit van de
verhaalopbouw. Uitgeverij Zwijsen heeft een aanvullend indelingssysteem
uitgebracht: de Leeslat. Daarin is de leeservaringsschaal (LES) het nieuwe
element. De LES is een waardering op inhoud, personages, perspectief, tijd,
plaats, structuur, spanning, taalgebruik en beeldtaal, in een schaal van A
(makkelijk) tot H (moeilijk).
Bovendien zijn er verschillende series geschreven voor leerlingen met
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 118