Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

8.4.3 Taalbeschouwing in traditioneel taalonderwijs
Omschrijving De plaats en uitwerking van taalbeschouwing binnen de opvatting van traditioneel
taalonderwijs.
Toelichting Omdat woordbenoemen en zinsontleden deelvaardigheden zijn die puur op de
vorm betrekking hebben, zien we dat het onderwijs in dit onderdeel van
taalbeschouwing veelal op traditionele wijze vorm krijgt. Het gaat dan om
geïsoleerde lessen woordbenoemen en/of zinsontleden, waarbij soms de
oefenzinnen woorden bevatten die aansluiten bij een thema in de methode; het kan
ook om geheel aparte cursussen gaan, die losstaan van andere methoden.
Zie ook Taalbeschouwing in geïntegreerd taalonderwijs; taalbeschouwing in strategisch
taalonderwijs.
8.4.4 (9x) Taalheterogene groepen algemeen
Omschrijving Beschrijving van de variatie in taalachtergronden en taalvaardigheid van
leerlingen in een school en een groep. Wat is de invloed van die variatie op de
organisatie en inhoud van het taalonderwijs Nederlands?
Toelichting Een taalhomogene klas, waarin alle leerlingen dezelfde taalachtergrond hebben
en daarmee dezelfde startkennis en startvaardigheden, bestaat niet. In elke klas
tref je leerlingen met een verschillende taalachtergrond. Naast leerlingen die het
Nederlands als moedertaal hebben geleerd, zijn er ook leerlingen die van huis
uit een dialect spreken of een geheel andere taal (meertalige leerlingen). Naast
leerlingen die thuis zijn opgegroeid met lezende ouders en veel boeken, zijn er
ook leerlingen uit een niet-geletterd milieu. Naast leerlingen die makkelijk en
vanzelfsprekend taal leren, zijn er ook leerlingen bij wie het taalleerproces
moeizaam verloopt (taalzwakke leerlingen).
Ook de houding tegenover meertaligheid en het vertrouwen in de
taalontwikkelingsmogelijkheden variëren, zowel bij de leerlingen als bij de
leraren.
In het huidige onderwijs kunnen de verschillen in taalachtergrond groot zijn. Dat
heeft gevolgen voor de inrichting van het taalonderwijs Nederlands.
Taalheterogeniteit wordt meestal opgevangen in de klas zelf, door op een
zorgvuldige manier te differentiëren in leerstof en didactiek. Soms is dat niet de
beste oplossing, bijvoorbeeld als nieuwkomende leerlingen nog helemaal geen
Nederlands beheersen. Die leerlingen zullen doorgaans eerst NT2-onderwijs (=
Nederlands als tweede taal) volgen in een aparte groep. Pas als zij voldoende
basisvaardigheid in het Nederlands hebben, kunnen ze meedoen in een
reguliere klas.
Zie ook Tweedetaalverwerving; taalvariatie; taalachterstand; functionele geletterdheid.
8.4.5 Interculturele taalbeschouwing
Omschrijving Het beschouwen, waarderen en leren van andere talen en taalvariëteiten.
Toelichting Interculturele taalbeschouwing kan worden opgevat als: nadenken over de
beïnvloeding van het communicatieproces door de cultuur en de maatschappij.
In deze visie gaat men uit van vooroordelen en communicatiestoornissen
veroorzaakt door verschillende etnische en/of culturele achtergronden.
Communicatiestoornissen kunnen ontstaan door het niet bewust zijn van
communicatieve gewoonten en regels. Zo kunnen discriminatie en racisme op
basis van taal worden besproken en misschien worden voorkomen. Hierbij is het
uitgangspunt dat alle talen gelijk zijn. Enkele concrete doelen van interculturele
taalbeschouwing kunnen dan zijn:
- het bewust worden van interculturele communicatie;
- het informeren over of ontdekken van talige overeenkomsten en verschillen
tussen talen of taalvariëteiten;
- het bewust maken van eigen vooroordelen, waarden en normen.
Zie ook Taalbeschouwing in geïntegreerd taalonderwijs; taalvariatie; taalheterogene
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 208