Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

Robbe, R. (1999): Spreken en luisteren. Serie Taal & Didactiek. Houten:
Wolters-Noordhoff Basisonderwijs.
Schaerlaekens, A.M. (2008): De taalontwikkeling van het kind. Groningen:
Wolters-Noordhoff.
Smits, M. , S. Bachini, C. van den Broek & H. Pot (2004): De Taalkijkwijzer,
Enschede: SLO.
Tomesen, M., I. Wijskamp & L. Verhoeven (2007): Tussendoelen mondelinge
communicatie. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
Tomesen, M., I. Wijskamp & L. Verhoeven (2007): dvd-romWerken aan
tussendoelen mondelinge communicatie. Nijmegen: Expertisecentrum
Nederlands.
Verhallen, M. & R. Walst (2001): Taalontwikkeling op school. Handboek voor
interactief taalonderwijs. Muiderberg: Coutinho.
1.1.1 Luisterdoelen
Omschrijving De luisteraar kan bij het luisteren verschillende doelen hanteren.
Toelichting Voorbeelden van luisterdoelen zijn:
- iets te weten willen komen;
- een bepaald gevoel willen ondergaan;
- zich een mening willen vormen;
- een bepaalde handeling willen uitvoeren;
- een spel mee willen spelen.
Om deze doelen te realiseren, kies je als luisteraar, bewust of onbewust, een
luisterstrategie. Je kunt bijvoorbeeld globaal luisteren (de grote lijn volgen),
intensief luisteren (details ook belangrijk vinden), gericht luisteren (specifieke
informatie oppikken), kritisch luisteren (mening vormen). De luisteraar zal zijn
strategie afstemmen op de (gesproken) tekstsoort: naar een reclameboodschap
luister je anders dan naar een instructie.
De manier van luisteren kan variëren van passief tot actief. Actief luisteren is de
vorm waarbij de luisteraar zich maximaal inzet om de spreker te volgen en te
begrijpen. Daarbij zet hij middelen in als aankijken, luisterresponsen geven
(bijvoorbeeld knikken) en vragen stellen.
Zie ook Gesprekssoort; spreekdoelen; leesdoel bepalen.
1.1.2 Luistervaardigheid
Omschrijving De luisteraar koppelt betekenissen aan klanken.
Toelichting Het gaat bij luistervaardigheid om het begrijpen van wat je hoort. De luisteraar
moet bijvoorbeeld bekwaamheden bezitten als: een beschrijving kunnen volgen,
gevoelens en meningen begrijpen en waarderen, inhoud kunnen interpreteren
en beoordelen of een uitleg volgen. Daarbij komt kijken dat de luisteraar de
strategie van de spreker doorziet, passende feedback geeft en soms ook
vragen stelt om erachter te komen wat de spreker wil zeggen (actief luisteren).
De luisteraar neemt dan met het stellen van een vraag de rol van spreker aan,
echter vanuit een bepaald luisterdoel.
Let op: de term ‘begrijpend luisteren’ wordt voornamelijk gebruikt in het domein
Beginnende Geletterdheid waar het verwijst naar de auditieve tegenhanger van
begrijpend lezen.
Zie ook Luisterdoelen; spreekdoelen; gesprekssoorten.
1.1.3 Spreekdoelen
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 58