Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

3.1.1 Ontluikende geletterdheid
Schraven, J. (1996): Zo leer je kinderen lezen en spellen. Zutphen: TGM.
Tomesen, M. & M. van Kleef (2005): Strategisch lezen en schrijven met jonge
kinderen. Prototypen voor lees- en schrijfonderwijs in betekenisvolle contexten.
Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
Verhoeven, L. (2001): Protocol Leesproblemen en Dyslexie. Nijmegen:
Expertisecentrum Nederlands.
Verhoeven, L. & H. van de Ven (2002): Interventie bij beginnende
leesproblemen. Evaluatie van het ELLO-project. Leuven–Apeldoorn: Garant
Uitgevers.
Verhoeven, L. & C. Aarnoutse (red.) (1999): Tussendoelen beginnende
geletterdheid. Een leerlijn voor groep 1 tot en met 3. Nijmegen: Expertisecentrum
Nederlands.
Omschrijving Leerlingen maken kennis met geschreven taal in de voorschoolse periode (0-4
jaar).
Toelichting In de periode van 0–4 jaar leren kinderen de basisprincipes van het mondelinge
taalgebruik. Deze mondelinge taalvaardigheid vormt de grondslag van de
schriftelijke taalvaardigheid: het lezen en schrijven. In deze periode maken
kinderen kennis met geschreven taal in de vorm van prentenboeken, boeken,
voorleesverhalen, beeldverhalen, logo’s, verkeerstekens, letters en woorden.
Een aantal kinderen probeert dan ook al schriftelijk te communiceren in de vorm
van tekeningen, beelden en eigen logo’s (Verhoeven & Aarnoutse 1999).
Zie ook Schriftsystemen; activiteiten beginnende geletterdheid; voor- en vroegschoolse
educatie (VVE).
3.1.2 Boekoriëntatie en verhaalbegrip
Omschrijving Leerlingen oriënteren zich veelal door voorleessituaties op het fenomeen boek
en op de structuur van verhalen.
Toelichting Boekoriëntatie en verhaalbegrip zijn aspecten van geletterdheid die zich
ontwikkelen binnen voorleessituaties.
Leerlingen leren zich tijdens voorleessituaties op boeken te oriënteren. Bij
boekoriëntatie gaat het over gedrag, de omgang met boeken, wat je met boeken
kunt doen, wat je eraan kunt zien en hoe je ze leest.
Doelen hierbij zijn:
- Leerlingen begrijpen dat illustraties en tekst samen een verhaal vertellen.
- Leerlingen weten dat boeken worden gelezen van voor naar achter, bladzijden
van boven naar beneden en regels van links naar rechts.
Kinderen leren tijdens voorleessituaties de opbouw in een verhaal te ontdekken.
Door herhaald voorlezen ontstaat verhaalbegrip. Leerlingen gaan begrijpen dat
een verhaal is opgebouwd uit een situatieschets, een aaneenschakeling van
gebeurtenissen en een ontknoping.
Doelen hierbij zijn:
- Leerlingen begrijpen de taal van voorleesboeken. Ze zijn in staat conclusies te
trekken naar aanleiding van een voorgelezen verhaal. Halverwege kunnen ze
voorspellingen doen over het verdere verloop van het verhaal.
- Leerlingen weten dat de meeste verhalen zijn opgebouwd uit een situatieschets
en een episode. Een situatieschets geeft informatie over de hoofdpersonen, de
plaats en tijd van handeling. In een episode doet zich een bepaald probleem
voor dat vervolgens wordt opgelost (Verhoeven & Aarnoutse 1999).
Zie ook Interactief voorlezen; leeromgeving beginnende geletterdheid; leesplezier;
leesomgeving.
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 93