Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

samengestelde meesterproeven kan de leraar laten zien dat hij zijn kennis ook productief kan
maken op de wijze en het niveau waarop dat van hem in de beroepspraktijk verwacht gaat
worden.
Bij de inrichting en het onderhoud van de kennisbasis heeft de opleider naast het
negenveldenkader ook het referentiekader van de meesterproeven die de leraar bij het
eindassessment aflegt. Met het beschrijven van de kwaliteitscriteria die de opleider hanteert
bij de beoordeling van de meesterproeven maakt de opleider duidelijk hoe de Dublin
descriptoren en het EKK worden toegepast. Van daaruit terugkijkend naar het begin van de
opleiding kan worden geëxpliciteerd wat de leraar in opleiding op welk moment leert en op
welke wijze en welke leerbronnen daarbij worden aangeboden. Een belangrijk deel van die
leerbronnen zal ontsloten worden in de kennisbank die de opleidingen gaan aanleggen.
Terugkijkend naar het begin van de opleiding heeft de opleider nog een derde referentiepunt,
namelijk het beginniveau van kennis dat de opleiding veronderstelt bij de leraar in opleiding
bij aanvang van de opleiding. Dat is de basis van algemene vorming waarop de opleiding zal
voortbouwen en die dient dus ook duidelijk te zijn.
Het proces van inrichten van de kennisbasis speelt zich dus af tussen de twee polen van het
expliciteren van het uitgangspunt en het voorlopige eindpunt van kennisverwerving en
kennisgebruik, met daartussen het expliciteren van het kennisaanbod vanuit de opleiding.
Vakkennis nader ingevuld
Wat leraren ten minste moeten kennen en kunnen, is vastgelegd in bekwaamheidseisen en die
bekwaamheidseisen zijn geordend in zeven competenties. De bekwaamheidseisen bestaan uit
eisen die betrekking hebben op het beroepsgedrag en eisen die betrekking hebben op de
kennis van de leraar. Bij de beschrijving van de kennisbasis worden met name de
kennisvereisten bij de verschillende competenties uitgewerkt, te beginnen met de kennis van
de onderwijsinhoud. De kennisvereisten die betrekking hebben op de onderwijsinhoud zijn
samen met de kennisvereisten ten aanzien van (vak)didactiek ondergebracht bij de
vakinhoudelijke en didactische competentie. Om die eisen nu ten behoeve van de opleiding
nader operationeel uit te werken, moet in de eerste plaats worden vastgesteld welke
beginsituatie bij de leraar in opleiding verondersteld moet worden. In de tweede plaats (en dat
spreekt voor zich) moet de leraar-in-opleiding zich de leerstof die voor de leerlingen in het
onderwijs aan de orde is, eigen maken. Om dat te kunnen, moet hij ruimschoots boven die
leerstof staan en wat dat inhoudt wordt hier ten slotte op hoofdlijnen nader gepreciseerd.
De beginsituatie
Bij het uitwerken van de kennisbasis mag de opleider ervan uitgaan dat hij kan aansluiten op
een behoorlijk niveau van algemene ontwikkeling, het cumulatieve resultaat van voorafgaand
leven, leren en werken. Die algemene ontwikkeling bestaat uit weten en kunnen op
verschillende gebieden én uit een zekere intellectuele habitus. (Inderdaad, kennis,
vaardigheden, houding.) Op deze drie componenten, niet in de laatste plaats de intellectuele
habitus, bouwt de lerarenopleiding voort. De beginsituatie kan op verschillende manieren
beschreven worden, bijvoorbeeld in termen van standaarden die bij doorlopende leerlijnen
beschreven zijn (bijvoorbeeld taal en rekenen/wiskunde) of ontwikkeld worden. Een andere
mogelijkheid is om aan te sluiten bij het begrippenkader dat in ontwikkeling is in het kader
van een gemeenschappelijke Europese taal voor beroeps- en burgerschapskwalificaties. In die
context zijn acht sleutelcompetenties gedefinieerd:
a. communicatie in de moedertaal;
b. communicatie in vreemde talen;
c. wiskundige competentie en basiscompetenties op het gebied van wetenschappen en
technologie;
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 241