Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

kennis over het onderwerp van de tekst inschakelt en hoe hij oplossingen voor
een bepaald probleem bedenkt.
Voorbeeld stellen
Door de denkprocessen die optreden bij het schrijven van een tekst hardop voor
te doen, ondersteunt de leraar het schrijven van de leerlingen. De leraar brengt
bijvoorbeeld zijn gedachten onder woorden als hij een brief aan de burgemeester
begint: “Wat zet ik er ook al weer boven? Beste burgemeester? Lieve
burgemeester? Nee, dat klinkt niet goed. De burgemeester is een belangrijk
iemand, dus geachte burgemeester.”
Zie ook Leesstrategieën; schrijfstrategieën; schrijfstrategieën; begrijpend lezen in
strategisch taalonderwijs.
5.2.3 (4.2.4) Kiezen van teksten
Omschrijving De leraar houdt bij zijn keuze van teksten rekening met het leesniveau, de
leesvaardigheid en het leesplezier van zijn leerlingen en biedt verschillende
tekstsoorten aan.
Toelichting Het is van groot belang dat kinderen teksten krijgen aangeboden die bij hun
leesniveau en leesvaardigheid passen. De teksten moeten niet te moeilijk en
niet te gemakkelijk zijn. De leraar selecteert de juiste teksten voor zijn
leerlingen. Het is van belang dat allerlei soorten teksten aan de orde komen,
niet alleen verhalende teksten, maar ook informatieve en directieve teksten.
Het kiezen van de juiste teksten is cruciaal voor de leesmotivatie van leerlingen.
Verder kunnen leraren de leesmotivatie van hun leerlingen bevorderen door
spannende en informatieve teksten voor te lezen en de leerlingen veel
gelegenheid te geven zelf zulke teksten te lezen. Bovendien kunnen zij de wil
van de leerlingen om een tekst goed te begrijpen, versterken door hen zo veel
mogelijk te laten lezen in betekenisvolle en functionele contexten. Wanneer
leerlingen de zin en het belang van hun leesactiviteiten inzien en ervaren, zijn
ze bereid om zich in te spannen en optimaal gebruik te maken van hun kennis
en strategieën (Aarnoutse & Verhoeven 2003).
Zie ook Tekstkenmerken; tekstsoorten; leesmotivatie; leesstrategieën; niveaubepaling
van teksten.
5.2.4 Vragen bij de tekst
Omschrijving Een didactische werkvorm die tot doel heeft de leesvaardigheden te oefenen.
Toelichting Heel lang was de enige oefenvorm voor het begrijpend lezen een lesje met
vragen. Inmiddels zijn ook andere werkvormen beschikbaar. Feit blijft dat van de
lezer een actieve houding verwacht wordt, waarbij hij zichzelf vragen over de
tekst stelt. Om deze actieve houding aan te leren, zijn er opdrachten met vragen
die de lezer zichzelf zou stellen. De vragen kunnen betrekking hebben op
activiteiten vóór, tijdens en na het lezen.
Vragen die vóór het lezen gesteld worden, gaan over het activeren van de
voorkennis en het actualiseren van het onderwerp.
Vragen die tijdens en na het lezen gesteld worden, richten zich op het
gedetailleerd niveau (= de letterlijke tekst); het globale niveau (= relatie in de
tekst) en het metaniveau (= relatie buiten de tekst).
Ook vragen naar de beleving zijn van belang voor het tekstbegrip: “Joop is heel
erg boos en scheurt zijn schrift kapot. Ben jij wel eens heel erg boos geweest?
Heb jij toen ook iets kapot gemaakt?”
Naast de vragen bij de tekst zijn diverse spelvormen, gespreksvormen en
creatieve werkvormen geschikt als oefenvorm.
Zie ook Relaties in teksten; tekstkenmerken; tekstsoorten.
5.2.5 Stappenplan begrijpend lezen
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 140