Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

De spelling van een werkwoord is ook afhankelijk van andere woorden in een
zin. Om uit te maken hoe je /vint/ schrijft, moet je nagaan wat het bijbehorende
onderwerp is. Is het onderwerp ‘ik’, dan moet je alleen het principe van
gelijkvormigheid toepassen: ik vind. Is het onderwerp ‘hij’, dan moet je ook nog
het principe van de overeenkomst toepassen: hij vindt. Voor de
werkwoordspelling moet je met andere woorden weten wat het ‘onderwerp’ en
de ‘persoonsvorm’ in een zin is, en wat de relatie is tussen die zinsdelen.
Zie ook Spellingcategorieën; principes Nederlandse spelling; zinsontleden.
9.1.8 Interpunctie
Omschrijving Het plaatsen van leestekens in geschreven taal.
Toelichting Met leestekens markeren we in geschreven taal het begin (hoofdletter) en het
eind (punt) van een zin. Met een vraagteken (?) laat je zien dat met de zin een
vraag wordt gesteld. Met het uitroepteken (!) laat je zien dat de zin met kracht
uitgesproken wordt. Hoofdletter, punt, vraagteken en uitroepteken zijn de
eenvoudige leestekens.
Complexe (= lastig om aan leerlingen duidelijk te maken) leestekens zijn
komma, puntkomma, dubbele punt, aanhalingstekens en haakjes.
Voorbeelden ter toelichting:
- Omdat het werk niet klaar is, gaat morgen de deur vroeg open (komma).
- Maria houdt van schilderen; Conny houdt meer van volleyballen (puntkomma).
- Erik heeft twee vriendinnen: Petra en Johanna (dubbele punt).
- Op zijn verjaardag riep Marko: “Ik hoop dat we genoeg taart hebben!” (dubbele
punt, uitroepteken, aanhalingstekens).
In het taalonderwijs wordt interpunctie gezien als één van de tussendoelen van
de spelling. Interpunctie is een aandachtspunt bij het voortgezet technisch
lezen.
Zie ook Leerlijnen spelling; voordrachtsaspecten.
9.2.1 Correct spellen
Omschrijving De leraar geeft het goede voorbeeld door de woorden altijd correct te spellen.
Toelichting Bij het geven van taalonderwijs in het algemeen, en in het bijzonder tijdens de
spellinglessen, laat de leraar zien hoe het moet. Het belang van correcte
spelling moet aan de leerlingen worden voorgeleefd. In het schriftelijk materiaal
dat aan de leerlingen wordt gepresenteerd (zowel op het bord als op papier),
mogen geen spellingfouten zitten. Een leraar dient daar alert op te zijn. Bij
twijfel raadpleegt de leraar altijd een geschikt hulpmiddel voor correcte spelling.
Een leraar die zelf aandacht besteedt aan correct spellen, draagt bij aan een
positieve spellingattitude van zijn leerlingen.
Zie ook Correcte spelling en maatschappelijke status; hulpmiddelen correcte spelling;
spellingattitude.
9.2.2 Instructieprincipes onveranderlijke woorden
Omschrijving Verschillende manieren om de schrijfwijze van onveranderlijke woorden aan
leerlingen aan te bieden en aan te leren.
Toelichting Bij het aanleren van onveranderlijke woorden onderscheiden we drie
instructieprincipes:
Visuele inprenting
De leerlingen krijgen afzonderlijke woorden te zien, bijvoorbeeld op een
woordkaart, en spreken dat woord uit. Nadat ze het woord goed hebben
bekeken, schrijven de leerlingen het woord zonder visuele ondersteuning op.
Ten slotte vergelijken ze het opgeschreven woord met het voorbeeld op de
kaart. We noemen dit ook wel visueel dictee of flitsen. Dit principe is bruikbaar
voor woorden waarvan de spelling niet te beredeneren is (etymologisch
principe). Bijvoorbeeld leenwoorden (garage, centrum, computer), woorden met
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 216