Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

- vaststellen van de fouten;
- registreren van de fouten met behulp van een foutenrooster;
- analyseren van de fouten: klassikale of individuele fouten; soorten fouten;
analyse van gewenste spellingstrategie of de gewenste instructie;
- remediëring.
Het doel van een foutenanalyse is inzicht te krijgen in de oorzaak van de
spelfouten en aanknopingspunten te vinden voor het geven van hulp. Uit de
analyse kan bijvoorbeeld blijken dat een aantal leerlingen veel moeite heeft met
de verdubbelingsregel: ze schrijven peten in plaats van petten, joken in plaats
van jokken enzovoort. Voor die leerlingen is het zinvol extra instructie te geven
over het correct toepassen van de verdubbelingsregel.
Zie ook Foutencategorieën; principes Nederlandse spelling; spellingstrategieën.
9.2.5 Dictee
Omschrijving Werkvorm waarbij een woord (of een zin) wordt aangeboden, waarna de
leerling het correct opschrijft.
Toelichting Het dictee is een veel voorkomende oefenvorm in het spellingonderwijs. Een
dictee kan op verschillende manier worden aangeboden.
We onderscheiden:
- auditief dictee: de leerlingen krijgen de woorden alleen auditief aangeboden.
Deze vorm wordt meestal ‘dictee’ genoemd.
- visueel dictee: de leerlingen krijgen de woorden eerst te zien. Op het moment
dat het woord geschreven wordt, is het visuele voorbeeld niet aanwezig.
- auditief-visueel dictee: de leerlingen krijgen het op te schrijven woord zowel te
zien als te horen.
Naast deze manieren van aanbieden kunnen dictees ook verschillen in de vorm
waarin ze worden aangeboden. We onderscheiden:
- woorddictee: er worden losse woorden gedicteerd. Meestal gebruikt bij
onveranderlijke woorden.
- kerndictee: een hele zin wordt voorgelezen en het probleemwoord wordt
herhaald en door de leerlingen opgeschreven.
- zinsdictee: een volledige zin wordt opgelezen en door de leerlingen
opgeschreven. Dit is zinvol bij werkwoordspelling, want voor spelling van
werkwoordsvormen heb je het zinsverband nodig.
Ten slotte onderscheiden we dictees op basis van de doelstelling:
- oefendictee. Is erop gericht de juiste schrijfwijze van woorden aan te leren.
Deze werkvorm wordt gebruikt naast invuloefeningen op werkbladen.
- toetsdictee. Daarmee wordt gecontroleerd in hoeverre de leerling de spelling
beheerst. In dat geval gebruikt men het dictee als toets- en evaluatiemiddel.
De kwaliteit van het oefenen en evalueren met dictees kan worden versterkt als
de leerlingen het dictee zelf nakijken en corrigeren. Hierdoor zijn ze bewuster
met de spelling bezig en leren ze meer van hun fouten dan wanneer de leraar
de fouten aanstreept.
Zie ook Werkwoordspelling, spellingcategorieën; spellingattitude; spellingtoetsen.
9.2.6 Categoriegerichte oefeningen
Omschrijving Spellingoefeningen die uitgaan van spellingcategorieën.
Toelichting In het spellingonderwijs is het gangbaar om de totale leerstof (de spelling van
alle Nederlandse woorden) te verdelen in overzichtelijke leerstofeenheden.
Daarbij wordt gebruikgemaakt van spellingcategorieën: groepen woorden met
dezelfde spellingmoeilijkheid; bijvoorbeeld alle woorden met het achtervoegsel
–lijk. Tijdens een les of periode krijgen de leerlingen oefeningen met woorden
uit een of enkele spellingcategorieën (het woordpakket). Het is belangrijk dat die
oefeningen veelzijdig zijn. Dat wil zeggen dat ze verschillende taalkundige
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 218