Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

5.4.6 (4.4.6) Pre- en reteaching
Omschrijving De leraar bereidt de leerstof voor met één of meer zwakke leerlingen en herhaalt
achteraf het klassikale aanbod.
Toelichting De kwaliteit van de instructie is cruciaal voor leesprestaties en voor
leerprestaties in het algemeen. Door zwakke lezers te ‘preteachen’, ofwel vooraf
instructie te geven op de mogelijke problemen die deze leerlingen bij het
klassikale aanbod zullen tegenkomen, wordt de instructietijd verlengd en doen
de zwakke leerlingen succeservaringen op wanneer dezelfde stof in de klas aan
de orde is. Reteaching is het (achteraf) herhalen van essentiële elementen uit
het klassikale aanbod aan de leerlingen die dit nodig hebben.
Pre- en reteaching hebben een steeds grotere plaats in onderwijs aan
taalheterogene groepen vanwege de positieve invloed op de leerprestaties.
Zie ook Analyseren en signaleren leesproblemen; begrijpend lezen en taalzwakke
leerlingen; taalheterogene groepen algemeen.
5.4.7 (4.4.7) Begrijpend lezen en voortgezet technisch lezen
Omschrijving De samenhang tussen de domeinen begrijpend lezen en voortgezet technisch
lezen; het benutten van de onderlinge verbanden om het onderwijs in deze
domeinen te versterken.
Toelichting Het nauwkeurig en vlot kunnen lezen, is slechts een van de kenmerken van een
goede lezer. Goed begrijpen wat je leest en een grote leeswoordenschat zijn
andere kenmerken.
De domeinen voortgezet technisch lezen en begrijpend lezen hebben een grote
onderlinge samenhang: de ontwikkeling in het ene domein bevordert de
vaardigheid in het andere. Wanneer de leerling nog veel energie moet steken in
de techniek van het lezen, komt hij aan begrip niet of nauwelijks toe. Dit is het
duidelijkst te zien in de fase van de beginnende geletterdheid. Al in deze fase
wordt in methoden vaak wel aandacht besteed aan het begrip van de tekst. In de
fase van het voortgezet technisch lezen speelt tekstbegrip ook een grote rol. Zo
zullen voorspellingen op basis van tekstbegrip het technisch lezen bevorderen.
De lezer heeft immers verwachtingen over wat hij te lezen krijgt. Het leestempo
zal dan hoger komen te liggen. En daarmee is er weer meer ruimte voor begrip.
Zie ook Leessnelheid; woordenschat en begrijpend lezen; begrijpend lezen; strategieën
technisch lezen.
5.4.8 (2.4.8) Begrijpend lezen en woordenschat
Omschrijving De samenhang tussen de domeinen begrijpend lezen en woordenschat; het
benutten van de onderlinge verbanden om het onderwijs in deze domeinen te
versterken.
Toelichting Woordenschat is voor het begrijpen van teksten heel belangrijk. Er bestaat een
sterk verband tussen woordenschat en begrijpend lezen. Leerlingen met een
rijke woordenschat presteren beter in begrijpend lezen. Om een tekst goed te
kunnen begrijpen, moet de lezer ruim 90% van de gebruikte woorden kennen
(het tekstdekkingspercentage).
Leerlingen die het Nederlands als tweede taal leren en leerlingen uit sociaal
zwakke milieus hebben vaak een beperkte woordenschat. Daardoor vinden zij
het moeilijk om teksten goed te begrijpen. Hun kennis is vaak niet alleen beperkt
wat betreft het aantal woorden en begrippen (de omvang of breedte), ook het
niveau of de diepgang van de kennis is beperkt.
Anderzijds vergroten leerlingen ook juist hun woordenschat door te lezen.
Hiernaar wordt verwezen met de term ‘leeswoordenschat’. Dit is de
woordvoorraad die een leerling opbouwt door te lezen. De leeswoordenschat
bouwt voort op de mondelinge woordenschat van leerlingen.
Zie ook Tekstkenmerken; tekstbegrip; woordbetekenis; begrijpend lezen in een tweede
taal.
5.4.9 (6.4.8) Begrijpend lezen en stellen
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 149