Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

egelmaat, zonder dat de regels expliciet zijn aangeleerd. Je kunt vergelijken op
basis van overeenkomst in klankvorm (slapen – schrapen), of op basis van
overeenkomst in betekenis (vertrouwelijk – trouwen).
Hulpstrategie
Gebruikmaken van zelfbedachte geheugensteuntjes of ezelsbruggetjes.
Bijvoorbeeld: aan het eind van een woord kan nooit een v of z staat, dus poes in
plaats van poez.
Zie ook Elementaire spellinghandeling; klankzuivere woorden; strategiegerichte
oefeningen; spelling in strategisch taalonderwijs.
9.1.3 Hulpmiddelen correcte spelling
Omschrijving Hulpmiddelen die iemand tijdens of na het schrijven gebruikt om tot de juiste
schrijfwijze van woorden te komen.
Toelichting In de Woordenlijst Nederlandse Taal (het Groene Boekje) kun je opzoeken hoe
woorden correct worden gespeld. Het is een woordenboek dat alleen de
schrijfwijze van de woorden weergeeft en dus geen betekenissen, afleidingen
en voorbeeldzinnen.
Schrijf je een tekst op de computer met een tekstverwerkingsprogramma, dan
kun je de hulp inroepen van de zogenoemde ‘spellingchecker’. Dat is een
programma dat de spelling van de geschreven tekst controleert en suggesties
geeft voor de juiste schrijfwijze.
Zie ook Dictee; foutencategorieën; tekstverwerker en ICT; schrijven en de computer;
principes Nederlandse spelling.
9.1.4 Spellingattitude
Omschrijving De door de taalgebruiker gevoelde noodzaak om in zijn schrijfwerk aandacht te
besteden aan correcte spelling.
Toelichting Weten hoe je een woord correct moet spellen, is belangrijk. Nog belangrijker is
dat je als taalgebruiker ook feitelijk de correcte spelling hanteert. Correct spellen
is niet alleen afhankelijk van kennis van de spellingregels, maar ook van je
attitude tegenover de spelling: het belangrijk vinden dat je tekst er verzorgd
uitziet, dus zonder spelfouten.
Het verschil tussen regels kennen en regels toepassen, komt nogal eens tot
uitdrukking als leerlingen in een dictee weinig fouten maken, terwijl ze in een
eigen vrije tekst wel veel spellingfouten maken. In het dictee hebben ze alle
aandacht gericht op de spelling, terwijl die aandacht bij het schrijven van de
eigen tekst ontbreekt.
Een positieve spellingattitude (spellingbewustzijn) kan worden gestimuleerd
door leerlingen veel gelegenheid te geven om eigen teksten te schrijven, te
controleren en te corrigeren. Het uiteindelijke doel daarvan is dat leerlingen
zelfstandig spelling- en interpunctiefouten onderkennen en corrigeren.
Zie ook Correct spellen; stellen en spelling; dictee; verzorgen.
9.1.5 Klankzuivere woorden
Omschrijving Een woord dat precies volgens het fonologisch principe wordt geschreven: elk
foneem wordt door een apart grafeem weergegeven.
Toelichting Het fonologisch principe, een foneem weergeven door een grafeem, is de basis
van de Nederlandse spelling. Kinderen leren deze basis aan het begin van het
lees- en spellingonderwijs. Woorden die precies volgens dit fonologisch principe
worden geschreven, noemen we klankzuivere woorden, zoals maan, kip en
moet. Elk foneem (/m/ /aa/ /n/) wordt weergegeven door een apart grafeem
(maan).
De schrijfwijze van veel woorden wijkt echter af van het fonologisch principe. In
/maanun/ is de lange /aa/ weergegeven door één a en is de /u/ weergegeven
door een e: manen. En in /paart/ is de /t/ aan het eind van het woord
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 214