Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

verzonnen) en non-fictie (waar gebeurd).
Als er één genre typisch is voor jeugdliteratuur, dan is het wel het prentenboek;
de uiterlijke vorm is hier het doorslaggevende criterium. Kenmerkend voor het
prentenboek is dat het beeld even of meer bepalend is dan het woord. Het
prentenboek kan zelf ook weer worden onderverdeeld in genres, zoals het
dierenprentenboek, het informatieve prentenboek of het prentenboek in
dichtvorm. Er zijn tal van prentenboeken die ook oudere kinderen en
volwassenen uitnodigen tot kijken en lezen.
Het begrip ‘literair’ in ‘literaire genres’ moet ruim worden opgevat en omvat alle
teksten die geschikt zijn voor de basisschool.
Zie ook Leesomgeving; tekstkenmerken.
7.1.5 (4.1.6) Niveaubepaling teksten
Omschrijving Teksten worden gelabeld en ingedeeld in verschillende niveaus, meestal het
leestechnische niveau, maar ook vaak naar thema, leeservaring en complexiteit
van het verhaal.
Toelichting De bekendste indeling is die van de jeugdafdeling in openbare bibliotheken,
namelijk in A, B en C voor leeftijdsopbouw en J voor informatieve kinderboeken.
Voor het onderwijs in aanvankelijk en technisch lezen zijn veel leesboekjes
geschreven. Deze zijn meestal ingedeeld op AVI-niveau (oud: AVI-0 tot AVI-9 ,
sinds 2006: AVI-start tot AVI-plus). De oude niveaus zijn gebaseerd op
woordlengte en zinslengte. Bij de nieuwe niveaus zijn de woordfrequentie en de
woordlengte de bepalende factoren voor de technische leesmoeilijkheid.
Bij het BAVI-lezen wordt ook gebruikgemaakt van de AVI-niveaus, maar staat
leesbeleving (B = beleving) voorop.
De speciaal op deze niveaus geschreven boekjes wisselen sterk in kwaliteit. In
verband met de indeling in technische moeilijkheidsgraad wordt de auteur een
groot aantal beperkingen opgelegd, wat het taalgebruik vaak houterig maakt en
het verhaal moeilijk te volgen.
Daarnaast heeft het Cito een leesindex ontwikkeld voor de leesbaarheid in
termen van begrijpelijkheid: CLIB.
De huidige toetsen voor begrijpend lezen geven scores in CLIB-niveaus, en ook
steeds meer teksten zijn voorzien van een AVI- én een CLIB-niveau. Als een
leerling uit groep 8 technisch met veel moeite leest, kan hij een boek kiezen met
een hoog CLIB- en een laag AVI-niveau. Als een leerling uit groep 3 technisch
al heel goed leest, kan hij een boek kiezen met een laag CLIB- en een hoog
AVI-niveau.
Los van AVI en CLIB wordt bij de indeling van veel boeken ook rekening
gehouden met interesse, thema, leeservaring en de complexiteit van de
verhaalopbouw. Uitgeverij Zwijsen heeft een aanvullend indelingssysteem
uitgebracht, de Leeslat. Daarin is de leeservaringschaal (LES) het nieuwe
element. De LES is een waardering op inhoud, personages, perspectief, tijd,
plaats, structuur, spanning, taalgebruik en beeldtaal, in een schaal van A
(makkelijk) tot H (moeilijk).
Ten slotte zijn er verschillende series geschreven voor leerlingen met
leesproblemen. Zoeklicht is bijvoorbeeld een serie voor kinderen vanaf 9 jaar
met een leestechnisch niveau van eind groep 3-6. De leeservaring en het CLIBniveau
liggen dus lager, waardoor de boeken makkelijker leesbaar zijn. De
inhoud is gericht op 9- tot 12-jarigen, met onderwerpen als muziek, computers
en griezelen. Bolleboos is een serie voor kinderen die op jonge leeftijd een
hoog technisch leesniveau hebben, maar nog niet zijn geïnteresseerd in puber-
of wereldproblemen.
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 177