Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

1.2.7 Observatie mondelinge taalvaardigheid
Omschrijving Het observeren van mondeling taalgedrag van de leerling.
Toelichting Voor jonge kinderen is een aantal observatieprogramma's ontwikkeld, waarvan
taal altijd deel uitmaakt. Twee voorbeelden:
De Taalkijkwijzer
Hierin worden de taaldoelen (zoals omschreven in het Referentiekader vroege
tweede taalverwerving en de Tussendoelen beginnende geletterdheid)
gekoppeld aan de praktijk. Zo kunnen leerkrachten in de VVE bepalen of een
kind bepaalde doelen heeft bereikt. In dit instrument worden ook handvatten
gegeven voor gerichte interventies.
De Taallijn
Hierin wordt gebruikgemaakt van diverse observatiesystemen om de
taalontwikkeling van peuters en kleuters vast te kunnen stellen. Zo worden de
Cito-toetsen gebruikt en daarnaast de CombiList (Damhuis e.a. 2004). In de
CombiList worden drie elementen in gesprekken onderscheiden: taalaanbod,
taalproductie en feedback.
Dit type instrumenten zal een leraar vooral inzetten wanneer met een leerling
iets bijzonders aan de hand lijkt. Gedrags- en concentratieproblemen of
opvallend taalgebruik kunnen bijvoorbeeld wijzen op een
taal(ontwikkelings)stoornis. Veelal zal een leraar dan al in een vroeg stadium
deskundige hulp inschakelen, bijvoorbeeld van een logopedist.
Zie ook Toetsen mondelinge taalvaardigheid.
1.2.8 Leerlijnen mondelinge taalvaardigheid
Omschrijving De lijn waarin, door de leerjaren heen, de verschillende leerstofonderdelen van
mondelinge taalvaardigheid aan bod komen.
Toelichting Taalmethoden
In taalmethoden zijn leerlijnen voor mondelinge taalvaardigheid vaak niet zo
grondig uitgewerkt.
SLO, Tussendoelen en Leerlijnen (www.tule.nl)
In de kerndoelen worden doelen voor mondeling onderwijs geformuleerd. Dat is
in feite een breder terrein dan onderwijs in het domein Mondelinge
Taalvaardigheid
Op de TULE-website van SLO zijn op basis van de kerndoelen en deze
tussendoelen leerlijnen voor het basisonderwijs beschreven.
Expertisecentrum Nederlands
Het Expertisecentrum Nederlands heeft tussendoelen Mondelinge
communicatie geformuleerd voor de volgende leerlijnen (Tomesen e.a. 2007):
- deelnemen aan gesprekken;
- interactief leren;
- taalgebruik;
- woordenschat;
- begrijpend luisteren;
- vertellen en presenteren;
- reflectie op communicatie;
- reflectie op taal.
Een aantal van deze leerlijnen heeft geen betrekking op het domein mondelinge
taalvaardigheid in enge zin, namelijk: interactief leren, woordenschat en
begrijpend luisteren.
Zie ook Mondelinge taalvaardigheid; mondelinge taalactiviteiten; taalontwikkelende
interactievaardigheden.
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 64