Errata Kennisbasis Nederlandse taal Lerarenopleiding ... - Mentorix

weergegeven door een d: paard. Woorden die in hun schrijfwijze afwijken van
het strikt fonologisch principe, noemen we niet-klankzuivere woorden.
Zie ook Principes Nederlandse spelling; taalbewustzijn en alfabetisch principe;
elementaire spellinghandeling.
9.1.6 Spellingcategorieën
Omschrijving Een groep woorden met dezelfde spellingmoeilijkheid.
Toelichting In de Nederlandse spelling maken we onderscheid tussen veranderlijke
woorden en onveranderlijke woorden. Met veranderlijke woorden bedoelen we
de werkwoorden en hun vervoegingen (zoals ik vind - hij vindt). De overige
woorden zijn onveranderlijk en hebben een vast woordbeeld (zoals hyena). Bij
de ordening van de onveranderlijke woorden maken we gebruik van
spellingcategorieën. De woorden verschrikkelijk, onmiddellijk en heerlijk
behoren tot dezelfde spellingcategorie vanwege het achtervoegsel –lijk. De
moeilijkheid zit hem in het feit dat je in het gesproken woord op die plek /luk/
hoort.
Er bestaan veel verschillende indelingen in spellingcategorieën; elke
spellingmethode hanteert een eigen set, variërend van ongeveer 30 tot meer
dan 100. In zo’n uitgebreide lijst wordt elk spellingfenomeen als aparte
categorie gerekend. Bijvoorbeeld woorden die eindigen op ng (slang), woorden
die eindigen op nk (bank), woorden met een au (pauw) en woorden die eindigen
op tie (politie) worden allemaal als aparte spellingcategorie aangemerkt.
Een indeling in een klein aantal veelomvattende spellingcategorieën levert het
Expertisecentrum Nederlands (Aarnoutse & Verhoeven 2003):
- clusters van medeklinkers (schr-, -rnst);
- specifieke spellingpatronen (-uw, -eeuw, -oei, -nk);
- woorden met historisch afgeleide schrijfwijzen met ei/ij, au/ou, c/k;
- woorden met open en gesloten lettergrepen (bomen - bommen);
- samenstellingen (inclusief tussen-n en –s: pannenkoek, stationsstraat);
- meervouden en verkleinwoorden (schip-schepen, duim-duimpje);
- achtervoegsels (gevaarlijk-heerlijk, aardigheid-volledigheid);
- woorden met apostrof (komma’s, thema’s);
- woorden met deelteken (trema) en koppelteken (ideeën, Noord-Brabant).
Zie ook Categoriegerichte oefeningen; criteria leerstofordening spelling;
instructieprincipes onveranderlijke woorden; werkwoordspelling.
9.1.7 Werkwoordspelling
Omschrijving De schrijfwijze van de werkwoorden.
Toelichting In de Nederlandse spelling maken we onderscheid tussen veranderlijke
woorden en onveranderlijke woorden. Met onveranderlijke woorden bedoelen
we de woorden met een vast woordbeeld (zoals hyena), die zijn ingedeeld in
verschillende spellingcategorieën. De veranderlijke woorden zijn de
werkwoorden en hun vervoegingen (zoals ik vind - hij vindt).
De spelling van de werkwoorden wordt in het algemeen als moeilijk ervaren. Die
moeilijkheid kent onder meer de volgende oorzaken:
Toepassen van verschillende spellingprincipes
In de werkwoordsvorm hij vindt schrijven we een d vanwege het principe van
gelijkvormigheid: in het hele werkwoord vinden horen we een d, dus in de korte
vorm vind schrijven we ook een d. In de werkwoordsvorm hij vindt schrijven we
een t aan het eind vanwege het principe van de overeenkomst: we schrijven
vindt met een t omdat we dat bij loopt en werkt ook doen.
Toepassen van basaal grammaticaal inzicht
Voetstuk van de Pabo, Kennisbasis Nederlandse taal, pag. 215