28.02.2015 Views

Enseñanza de la Historia en la Educación Básica

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

a los estudios cognitivos acerca <strong>de</strong>l conocimi<strong>en</strong>to histórico, ya pasaron los tiempos<br />

<strong>en</strong> los que disponíamos <strong>de</strong> una escasa producción. Como se verá <strong>en</strong> algunas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

revisiones que se citan <strong>en</strong> estas páginas, se dispone <strong>en</strong> <strong>la</strong> actualidad <strong>de</strong> una cantidad<br />

importante <strong>de</strong> trabajos, tanto <strong>en</strong> l<strong>en</strong>gua españo<strong>la</strong> como <strong>en</strong> otros idiomas. 31<br />

2.2. La compr<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> los conceptos históricos<br />

Van Sledright y Limón 32 realizan un análisis <strong>de</strong>tal<strong>la</strong>do sobre los distintos tipos <strong>de</strong> conocimi<strong>en</strong>to<br />

pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> el apr<strong>en</strong>dizaje y <strong>la</strong> <strong>en</strong>señanza <strong>de</strong> <strong>la</strong> historia. Así, estos autores<br />

distingu<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre conocimi<strong>en</strong>to conceptual y conocimi<strong>en</strong>to procedim<strong>en</strong>tal,<br />

incluy<strong>en</strong> dos categorías <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l primero: conocimi<strong>en</strong>to conceptual <strong>de</strong> primer y<br />

segundo or<strong>de</strong>n. Para ellos, el <strong>de</strong> primer or<strong>de</strong>n consiste <strong>en</strong> un conocimi<strong>en</strong>to conceptual<br />

y narrativo que da respuesta al “quién”, “qué”, “dón<strong>de</strong>”, “cuándo” y “cómo”<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> historia. Ejemplos <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> conocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> primer or<strong>de</strong>n serían conceptos<br />

como “nombres”, “fechas”, “<strong>de</strong>mocracia”, “socialismo”, “historias sobre <strong>la</strong><br />

construcción <strong>de</strong> una nación”, “el cambio <strong>de</strong>l capitalismo a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong>l tiempo” y<br />

otros. El conocimi<strong>en</strong>to conceptual <strong>de</strong> segundo or<strong>de</strong>n, supone para estos autores<br />

un conocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> conceptos e i<strong>de</strong>as que los investigadores impon<strong>en</strong> sobre el<br />

pasado para interpretarlo y así darle s<strong>en</strong>tido; hace refer<strong>en</strong>cia a los metaconceptos,<br />

re<strong>la</strong>cionados con <strong>la</strong>s concepciones epistemológicas sobre <strong>la</strong> historia, <strong>de</strong> tal modo<br />

que conceptos como el <strong>de</strong> “causación”, “progreso”, “<strong>de</strong>ca<strong>de</strong>ncia”, “evi<strong>de</strong>ncias”,<br />

“fu<strong>en</strong>tes primarias y secundarias”, “contexto histórico”, “perspectivas <strong>de</strong>l autor” o<br />

“fiabilidad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fu<strong>en</strong>tes”, constituy<strong>en</strong> este conocimi<strong>en</strong>to conceptual <strong>de</strong> segundo<br />

or<strong>de</strong>n. Asimismo, éste ejerce <strong>de</strong> pu<strong>en</strong>te <strong>en</strong>tre el conocimi<strong>en</strong>to conceptual <strong>de</strong><br />

primer or<strong>de</strong>n y el conocimi<strong>en</strong>to procedim<strong>en</strong>tal. El conocimi<strong>en</strong>to procedim<strong>en</strong>tal lo<br />

31<br />

Véase M. Carretero y J. F. Voss (1994); G. Leinhardt, C. Stainton y S. M. Virji (1994: 79-88); P. Seixas (2004: 351-352); P. N. Stearns,<br />

P. Seixas y S. Wineburg (2000); S. Lévesque (ed.) (2008); L. S. Levstik y K. C. Barton (2008).<br />

32<br />

B. Van Sledright y M. Limón (2006: 545-570).<br />

75

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!