2606-volledige-tekst_tcm28-124504

vermelden dat dit verzet zich grotendeels richt tegen de vele asielzoekers die geen politiek
vluchteling zijn, maar gerekend worden tot economische migranten. Zij maken nagenoeg
geen kans op een verblijfsstatus, maar leggen wel een groot beslag op de voorzieningen, zo
redeneert men (Adam 2015). Dus het verzet komt eerder voort uit verontwaardiging en
gevoelens van onrechtvaardigheid dan uit angst voor de islam, of de komst van politieke
vluchtelingen.
Buitenlandse militaire operaties
Duitse deelname aan buitenlandse missies speelt een rol bij het discours en de acties van
het radicale-islamveld; vooral de Duitse deelname aan de NAVO-missie in Afghanistan bleek
van groot belang. Vanaf 2015 neemt Duitsland deel aan een Afghaanse NAVO-trainingsmissie
(Duitsland Instituut 17 december 2015), en ook buitenlandse militaire missies, onder
andere tegen IS, door training van Koerdische strijders. Duitsland zond geen soldaten naar
Irak tijdens de Irakoorlog die begon in 2003, maar ondersteunde deze oorlog met financiële
middelen (Steinberg 2013). 106
Mede door de Tweede Wereldoorlog ligt de inzet van het leger op buitenlands grondgebied
gevoelig in Duitsland; draagvlak voor militaire missies is nihil (Steinberg 2013). 107 Een
inschattingsfout, waarbij Duitse militairen in september 2009 twee benzinetrucks lieten
ontploffen, waarbij 150 onschuldige burgers omkwamen, leidde tot grote ophef (ibid.). 108
Ook de Duitse relaties met het regime in Oezbekistan (onvermijdelijk vanwege de Duitse
aanvoerroute naar Afghanistan over Oezbeeks grondgebied) leidde tot controverse. Waarom
overleggen met een regime dat berucht is om zijn dictatoriale en gewelddadige inslag en
mensenrechten systematisch schendt? (Steinberg 2013) 109
Duitse hereniging
Om te verklaren waarom veel xenofoob sentiment, zowel in de jaren 90 alsook nu, tot
uiting komt in voormalig Oost-Duitsland, verwijzen veel auteurs naar de verschillen tussen
de twee landen, en de Duitse hereniging.
De hereniging van Oost- en West-Duitsland had totaal verschillende effecten voor de twee
landen. Voor de West-Duitsers veranderde er weinig. Voor de Oost-Duitsers betekende dit
een aardverschuiving. Alle vertrouwde structuren verdwenen en maakten plaats voor
nieuwe. “De grond van hun identiteit viel onder hun voeten weg. (…) De importelite uit het
Westen, niet zelden dominant en arrogant, maakten vanaf nu de dienst uit” (Geiges e.a.
2015: 187). Oost-Duitsland onderging diepgaande economische hervormingen, die in
toenemende mate flexibiliteit en mobiliteit vroegen (Dostal 2015: 528). De werkloosheid was
hoog in Oost-Duitsland, veel jonge mensen en mensen met goede banen trokken weg naar
West-Duitsland. Ook waren de politieke veranderingen voor Oost-Duitsers groter (McGowan
2014). West-Duitsers hadden een sterke binding opgebouwd met het West-Duitse partijsysteem,
dat zij tijdens verkiezingen ook steeds bekrachtigden (Reuband 2015: 140), terwijl
Oost-Duitsers een transitie van communisme naar democratie doormaakten. Deze veranderingen
leidden veelal tot gevoelens van onzekerheid en angst, van frustratie over leefomstandigheden
en machteloosheid (Adam 2015), en bescherming van de status-quo (Dostal
2015). Daarnaast identificeren Oost-Duitsers zich meer met de arbeidersklasse dan
West-Duitsers, waardoor neoliberale hervormingen en de afbraak van de welvaartstaat als
bedreigender ervaren worden (Dostal 2015).
Ook wijzen sommige auteurs erop dat het politieke klimaat in West- en Oost-Duitsland
sterk verschilde. In West-Duitsland was veel zelfreflectie over de rol en verantwoordelijkheden
rondom de Holocaust (Adam 2015). Onderwijsprogramma’s werden opgezet die de
106 Zie ook: https://en.wikipedia.org/wiki/Gulf_War
107 Zie ook. https://en.wikipedia.org/wiki/Gulf_War
108 Zie https://duitslandinstituut.nl/artikel/3356/afghanistan
109 Zie ook: http://www.bbc.com/news/world-asia-16218112
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
97