2606-volledige-tekst_tcm28-124504

Aan de andere kant blijkt uit de casus van het Verenigd Koninkrijk dat er ondanks het
ontbreken van een kanaliseringsmogelijkheid voor anti-islamsentimenten net zo goed
sprake is van normalisering van het anti-islamdiscours. Hier blijven anti-establishment-,
anti-immigratie- en anti-islampartijen klein wat betreft politieke invloed – ook al is de
electorale steun voor UKIP stijgende. Een politieke cultuur waarin extremisme slecht
geaccepteerd wordt en het meerderheidskiesstelsel in het VK zijn daarvoor verantwoordelijk.
Het anti-islamsentiment uit zich in het VK dan ook sterker op straat, in anti-islamgroeperingen
als EDL en Britain First. Bij gebrek aan een directe politieke route verloopt die
normalisering in het VK meer via de media – de mainstream dagbladen dragen hier volgens
de geïnterviewde experts in sterke mate toe bij. Het is de vraag of het effect hiervan heel
anders is dan in de landen met een politieke mogelijkheid. In beide gevallen kan het
veranderende klimaat een voedingsbodem zijn voor toegenomen of snellere radicalisering
in het radicale islamveld. De media in het VK vervullen bovendien een belangrijke rol als
platform voor het ‘spektakelactivisme’ van beide velden, met dus een groter bereik voor de
groeperingen.
Ten slotte zien we dat Duitsland relatief veel xenofoob geweld kent, maar juist ook een
opmerkelijke groei laat zien van niet-gewelddadige groeperingen en zeer recent ook een
enigszins succesvolle politieke partij aan de rechterzijde van het politieke spectrum (AfD).
Als groepering mobiliseert Pegida het anti-islamsentiment en de AfD doet dat als partij.
Beide staan een niet-gewelddadige wijze van actievoeren voor. In die zin lijken ze een niche
te hebben gevonden. In Duitsland, waar anti-islamacties meestal fysiek gewelddadig waren,
was kennelijk behoefte aan een niet-gewelddadige actievorm om het anti-islamsentiment te
uiten. Onder invloed van deze ontwikkelingen zien we in Duitsland beide velden politiseren,
polariseren en radicaliseren. Maar wellicht dat de komst van een politieke anti-islampartij
de situatie op lange termijn zal beïnvloeden.
10.3.2 Escalatie
In alle vier de onderzochte landen zien we dat er sprake is van polarisering en escalatie en
dat beide velden radicaliseren. Maar in elk land gebeurt dat op geheel eigen wijze zoals we
hierboven hebben gelezen. Kijken we specifiek naar escalatie, waarmee we verwijzen naar
de uiterste vorm van radicalisering, in de vorm van gewelddadige actie, dan zien we dat
deze in al de onderzochte landen voorkomt. Kenmerkend is dat zij hierbij vooral gericht is
tegen het bredere ‘vijandige veld’. Zowel vanuit het anti-islamveld als het radicale-islamveld
zien we geweld tegen ‘gewone’ burgers, in de vorm van individueel gericht geweld of
(geplande) terroristische aanslagen. Radicale moslims kiezen hun doelen symbolisch, zeker
daar waar het inmenging in islamitische oorlogsgebieden betreft, ze vermoordden militairen
in Frankrijk, Duitsland en het VK, en verstoorden een thuiskomstparade van Britse
militairen. Daarnaast vermoordden ze ook onschuldige burgers (ook moslims) in Parijs
(november 2015) en Brussel (maart 2016) bij ‘symbolische’ doelen. Ook hier moet onderscheid
gemaakt worden tussen individuen waarbij een (soms vage) link met de organisatie
te leggen is, en activiteiten die expliciet in naam van de organisatie gebeuren. Voor Al-
Muhajiroun in het VK en Sharia4Belgium in België geldt bijvoorbeeld dat de expliciete
acties vanuit de groeperingen meestal meer in de provocatieve, confronterende hoek zitten
en niet direct fysiek gewelddadig zijn.
Ook het geweld vanuit het anti-islamveld is vaak gericht op ‘gewone moslims’, zoals tegen
moslima’s, met de hoofddoek als zichtbaar symbool, of de eerdergenoemde brandstichtingen
van moskeeën of AZC’s.
Daarnaast zien we dat het geweld vanuit beide velden voornamelijk gebeurt vanuit individuen
en kleine grassrootsnetwerken of lone actors. Het gebezigde vertoog over de ‘botsing
van beschavingen’ motiveert zowel het anti-islamveld als het radicale-islamveld. En misschien
is het juist dit klimaat dat maakt dat aan beide zijden lone actors radicaliseren.
Ekman (2015) benoemt hierbij specifiek de rol van het internet, waarbij hij expliciet online
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
193