2606-volledige-tekst_tcm28-124504

7. België-Vlaanderen
In de uitwerking van België richten we ons specifiek op Vlaanderen. In dit hoofdstuk zullen
we beschrijven hoe de dynamiek tussen het anti-islamveld en het radicale-islamveld in
Vlaanderen eruitziet. Soms is het gezien de context onmogelijk om Vlaanderen los te zien
van België in zijn geheel. Bovendien wordt in een deel van de geraadpleegde literatuur geen
opdeling gemaakt tussen Wallonië en Vlaanderen. In deze gevallen zullen wij over ‘België’
spreken.
Voor dit hoofdstuk is gebruik gemaakt van beschikbare literatuur (wetenschappelijke en
‘grijze’ literatuur) en van de informatie die verkregen is uit interviews met de heer Zemni,
Swyngedouw en Coolsaet. Prof. Dr. Zemni is hoogleraar in de politieke en sociale wetenschappen,
verbonden aan de vakgroep conflict en ontwikkeling van de Universiteit van
Gent. Hij is expert op het gebied van politieke islam, migratie en het islamdebat in Europa.
Prof. Dr. Swyngedouw is hoogleraar Politieke en Sociale Wetenschappen aan de KU Brussel
en onder andere gespecialiseerd in extreemrechtse groeperingen en stemgedrag. Prof. Dr.
Coolsaet is hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit Gent, gespecialiseerd
in radicalisme en jihadisme en lid van het European Network of Experts on Radicalisation
(ENER).
7.1 Nationale, macro-politieke context in Vlaanderen
7.1.1 Demografie van de islamitische bevolking in België
Afhankelijk van de bron, is tussen de 4 en 5,8 % van de Belgische populatie moslim, wat
neerkomt op tussen de 416.000 en 650.000 mensen (Nationaal Instituut voor Statistiek, in
Zemni 2011; Castaño 2014). In de regio van Brussel is dit 16 à 25 % (Nationaal Instituut voor
Statistiek, in Zemni 2011; Castaño 2014). De grootste groep bestaat uit mensen met een
Marokkaanse achtergrond, gevolgd door mensen met een Turkse achtergrond. Onder de
Belgische bevolking met een niet-Europese achtergrond heerst een hoge werkloosheid,
namelijk 28 %, ten opzichte van 5,2 % onder de burgers van Belgische origine (Zemni 2011:
37).
In 1974 werd de islam officieel erkend, naast nog vijf andere geloofsovertuigingen. Religies
die door de wet worden erkend, kunnen rekenen op staatsondersteuning. Hierbij ontstond
het probleem dat de (Belgische) islam niet beschikt over een officiële vertegenwoordiging
van de geestelijkheid, die de subsidies kon verdelen (Zemni 2011). De aanwezigheid van veel
moslims én de grote steun voor de anti-immigratie partij Vlaams Belang zorgde er bovendien
voor dat de overheid vanaf de jaren 90 zocht naar een versterking van de institutionele
positie van moslims, zoals in Frankrijk. Vóór de jaren 90 speelde, door inmenging van de
Saoedische koning de Saoedi-Arabische stroming van de islam, het wahabisme, een belangrijke
grote rol als officiële gesprekspartner van de Belgische overheid. Het overgrote deel
van de moslims herkende zich echter niet in deze stroming, en de Belgische overheid
besefte dat zij zich op een bredere doelgroep diende te richten (Castaño 2014). En zo rees de
vraag hoe een vertegenwoordigend orgaan, de Executive van Moslims van België (EMB), eruit
zou moeten zien: bijvoorbeeld verdeeld per etniciteit of per religieuze stroming? Uiteindelijk
werd gekozen voor een evenredige verdeling van het aantal zetels, naar het aantal
bewoners van die origine woonachtig in België (Castaño 2014). De verkiezingen werden
gehouden in 1998, maar vergezeld door verschillende discussies, o.a. over het gebrek aan
transparantie bij de uiteindelijke keuze van de representanten (Zemni 2011: 34). Sindsdien
is de EMB de officiële vertegenwoordiging van de islam in België en houdt zij zich bezig met
onder andere training van imams, de certificering van halalproducten en islamlessen op
publieke scholen (Castaño 2014). In het interview dat we met Zemni (expert op het gebied
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
123