2606-volledige-tekst_tcm28-124504

Hoofdstuk 6: Duitsland
nieuwe generatie bewust moesten maken van de gebeurtenissen in het verleden. Dit debat
werd niet gevoerd in Oost-Duitsland; Oost-Duitsers zagen zich meer als slachtoffer van de
fascistische ideologie.
Internationale context
Zoals we hieronder zullen zien hebben terroristische aanslagen in andere westerse landen
effect op de geschatte risico’s in Duitsland, en op het gevoel van dreiging die uitgaat van
islamitische vormen van terrorisme. Vanuit Duitsland zijn tot begin 2015 meer dan 600
moslims afgereisd naar Syrië en Irak (BfV 2015a: 89). Zij worden gezien als bedreiging in het
geval ze terugkeren naar Duitsland, met hun opgedane gevechtservaring (BfV 2015b).
Andersom voeden conflicten in Tsjetsjenië, Afghanistan, Pakistan, Syrië, Irak, en Israël het
gevoel onder moslims dat de islam onder vuur ligt en bedreigd wordt, mede door westerse
mogendheden.
6.2 Het anti-islamveld in Duitsland
6.2.1 Structuur en actoren
Het anti-islamveld wordt onder andere gevormd door politieke partijen die – onder andere
– door de BfV, geschaard worden onder extreemrechts. Al deze extreemrechtse partijen zijn
van bescheiden omvang. De grootste en meest gevestigde extreemrechtse partij is de NPD
(Nationaldemokratische Partei Deutschlands), met ruim 5000 aanhangers. De NPD was in de
jaren 60 vertegenwoordigd in zeven Landesparlementen, maar daarna erodeerde haar kiezersbasis.
110 Na 1993 groeide de aanhang weer, vooral in voormalig Oost-Duitsland. In het
nieuwe millennium heeft de NPD in twee deelstaten weer kort in het regionale bestuur
gezeten. Op nationaal niveau heeft de NPD echter nog nooit de kiesdrempel van 5 %
gehaald. Wel heeft de partij sinds 2014 een zetel in het Europese parlement, doordat de
rechter het gebruik van een kiesdrempel hier onwettig verklaarde. In 2014 is de NPD in
toenemende mate verzwakt, zowel op het gebied van personeel, als strategisch en politiek
(BfV 2015a: 33, 46-7). Het aantal stemmen is sterk gedaald, mede door de opkomst van AfD
(Der Tagesspiegel 6 september 2014). Begin 2016 loopt een onderzoek of de NPD verboden
kan worden in verband met haatzaaiing tegen buitenlanders en aanstichting van geweld. In
2003 is dit eerder geprobeerd, maar het BfV oordeelde toen dat er geen zuivere rechtsgang
was, omdat de partij voor een zevende uit infiltranten van de binnenlandse veiligheidsdienst
bestond (Duitsland Instituut 28 augustus 2007).
Andere anti-islampartijen zijn de extreemrechtse Pro-NRW, DIE RECHTE en Der III. Weg.
Pro-NRW (Bürgerbewegung Pro Nordrhein-Westfalen), onderdeel van de bredere ‘Pro-Bewegung’,
had bij de laatste verkiezingen (veel) te weinig stemmen voor deelname in het Europarlement.
De partijen DIE RECHTE en Der III. Weg zijn recent opgericht en hebben volgens de
BfV-schattingen 500 respectievelijk 200 aanhangers. Ze hebben banden met neonazi’s,
wiens organisaties verboden zijn. Volgens de BfV fungeren de partijen meer als dekmantel
dan dat zij politieke deelname beogen en proberen ze een klimaat van angst en intimidatie
te creëren door agressie en provocaties.
Anti-islampartijen die niet geschaard worden onder extreemrechts zijn Die Republikaner en
Die Freiheit. Die Republikaner heeft expliciete anti-islamstandpunten (zie verkiezingsprogramma
Die Republikaner 2013), maar als afsplitsing van de CSU heeft ze geen oorsprong
in het extreemrechtse veld (Fennema 2005). Ook de kleine partij Die Freiheit, die niet
genoemd wordt in het BfV-rapport, heeft expliciete anti-islamstandpunten en maakt
derhalve deel uit van het anti-islamveld (website Die Freiheit). 111
110 Zie over de NPD: BfV 2015a, McGowan 2014, https://nl.wikipedia.org/wiki/Nationaldemokratische_Partei_Deutschlands [Geraadpleegd op 16
januari 2016]
111 URL: http://diefreiheit.org/home/
98