2606-volledige-tekst_tcm28-124504

8. Voor en na ‘Parijs’:
Een Twitteranalyse
8.1 Inleiding 160
Het toeval wilde dat we gegevens over discussies op Twitter aan het verzamelen waren toen
de aanslagen in Parijs op 13 november 2015 plaatsvonden. Dit schiep de unieke mogelijkheid
te onderzoeken of de online discussies binnen en tussen de anti-islam- en radicale-islamvelden
voor en na de aanslagen verschilden en of de vier landen daarin verschilden.
Twee kernvragen staan centraal in dit hoofdstuk. Allereerst, hoe ziet het onlinenetwerk van
twitteraars in het radicale-islamveld en het anti-islamveld eruit? Kort gezegd: wie volgt wie?
Deze vraag is relevant, omdat het netwerk van twitteraars een indicatie geeft voor de mate
van online segregatie en polarisatie (Himelboim e.a. 2013).
De tweede kernvraag in dit hoofdstuk is: waar gaat het over? Wat is de inhoud van het
onlinedebat? Deze inhoudsanalyse spitst zich toe op de vraag in hoeverre sprake is van
toegenomen (indirecte) wisselwerking tussen de twee velden en online radicalisering na
‘Parijs’?
In eerdere hoofdstukken werd steeds eerst de ‘structuur en actoren’ van beide velden
besproken. Het indirecte karakter van online wisselwerking, bijvoorbeeld wanneer in
anti-islam-uitingen wordt verwezen naar ‘de radicale islam’, maakt het echter lastig te
spreken van wisselwerking tussen twee duidelijk afgebakende, identificeerbare actoren.
Bovendien zijn de meeste twitteraars niet of nauwelijks aan bepaalde groeperingen toe te
wijzen, afgezien van enkele duidelijke leiders of woordvoerders. Om deze reden zullen we
in dit hoofdstuk geen poging wagen om eerst de voor ons meest relevante twitteraars uit
beide velden te selecteren; we nemen alle Twittergebruikers in ogenschouw die betrokken
zijn bij het online anti-islamdiscours en radicale-islamdiscours. Omdat tweets meer fluide,
losse ‘onlineactienetwerken’ (Bennett & Segerberg 2012) weergeven dan standpunten van
organisaties, zullen we over ‘onlinegemeenschappen’ spreken.
In tegenstelling tot onze eerdere analyse van de Facebookpagina’s in elk van de afzonderlijke
landen, zullen we hier uitgebreider stilstaan bij de vraag in hoeverre de online discussie
tijdens de nasleep van deze ingrijpende gebeurtenissen verschilt of overeenkomt tussen de
verschillende nationale contexten. We maken dus zowel een vergelijking tussen twee
periodes (voor en na ‘Parijs’) als tussen landen.
De aanslagen van 13 november zijn door IS opgeëist. Dit hoofdstuk is zodoende beperkt in
die zin dat we onze aandacht richten op de gewelddadige acties van radicale moslims, en de
reacties hierop uit de anti-islamhoek. Smith e.a. (2016) betogen dat beleidsmakers en politie
de omvang van radicaal-rechts ‘lone actor’-terrorisme, naast islamistisch extremisme,
vooral niet moeten onderschatten. Hier laten we het radicaal-rechtse terrorisme echter
buiten beschouwing en gaan we niet verder in op de dynamiek die het teweeg kan brengen.
De nadruk op gewelddadige acties van jihadisten gaat gepaard met een grote hoeveelheid
reacties uit het anti-islamveld. Het aantal berichten uit het radicale-islamveld is aanzienlijk
kleiner. De vraag is echter hoeveel radicale moslims er in de onderzochte landen zijn en in
hoeverrre radicale moslims openbaar duidelijk zichtbaar en actief (willen) zijn op Twitter.
Bovendien richtten we ons specifiek op de talen van de vier onderzochte landen en laten
160 In de appendix geven we een uitgebreide beschrijving geven van alle (technische) details van dit deel van het onderzoek. In deze bijlage is onder
andere de volledige lijst van de gebruikte sleutelwoorden voor de dataverzameling opgenomen.
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
153