2606-volledige-tekst_tcm28-124504

Hoofdstuk 10: Slothoofdstuk: verschillen en overeenkomsten in de mobilisatie van aanhangers van
anti-islam- en radicale-islambewegingen
dat preventieve maatregelen vooral worden genomen ter voorkoming van radicalisering
van moslims. Andersom is er geen sprake van een systematische aanpak ten aanzien van
het anti-islamveld. Er zijn veel factoren die meegewogen moeten worden bij het verklaren
van een verschil in behandeling van actoren uit beide velden – waaronder de ernst van de
dreiging en de ernst van gepleegde daden.
Verschil in behandeling – of de perceptie daarvan – wordt al gauw een voedingsbodem voor
radicalisering en escalatie van de wisselwerking. In de ogen van de betrokkenen is een
gedifferentieerde aanpak ongelijk en is ongelijkheid onrechtvaardig. Daarbij is ook het
onderscheid relevant tussen dialoog (community policing) en ordehandhaving (repressive
policing), zoals we dat in de verschillende landen hebben zien toepassen. De wijze waarop de
politie en de overheid actoren uit het ene veld aanpakken, kan bijdragen aan de grieven van
het andere, waardoor de voedingsbodem voor radicalisering wordt versterkt. Het gevoel
onrechtvaardig behandeld te worden door de politie kan een grond zijn voor maatschappelijk
ongenoegen en uiteindelijk voor protest; al dan niet gewelddadig. Beeldvorming over
een ongelijke en disproportionele politieaanpak is olie op het vuur voor het radicaliseren
van individuen of groepen. Ze draagt bij aan de versterking van het anti-establishmentsentiment,
dat onder radicale actoren aan beide zijden toch al aanwezig zijn.
De keuze tussen een harde en een milde aanpak van radicale groeperingen vormt een
dilemma voor de autoriteiten. Terwijl een op dialoog gestoelde aanpak bewezen effectief is,
kan een ‘milde’ aanpak op termijn ook bijdragen aan een toename van spanningen en
radicalisering bij de tegenpartij. Immers die milde aanpak is voor hen het ‘bewijs’ dat
autoriteiten voor hen strenger zijn dan voor de ander. Deze dynamiek zagen we in het VK
maar ook in Duitsland. Het ene veld radicaliseert wanneer het andere wordt ‘gepamperd.’
Wanneer anti-islamdemonstranten het gevoel hebben dat demonstrerende moslims minder
hard worden aangepakt dan zij, dan kan dat weer tot protest leiden. En wanneer anti-islamstandpunten
meer weerklank vinden in de samenleving, en de gevestigde politiek
verrechtst, dan zorgt dat voor radicalisering van het radicale-islamveld.
Waar een repressieve aanpak op de korte termijn kan leiden tot een afname van (gewelddadig)
protest, kan deze op de lange termijn bijdragen aan het radicaler of militanter worden
van groepen of individuen. Er zijn aanwijzingen dat dit in Duitsland het geval is: door het
verbieden van extreemrechtse organisaties zijn radicalen uit de extreemrechtse hoek
creatief geworden in het vinden van manieren om na een verbod op een andere wijze voort
te gaan. Hetzelfde proces zien we bij Al-Muhajiroun in het VK, dat geconfronteerd met een
overheidsverbod een strategie ontwikkelde om zichzelf weer uit te vinden onder nieuwe
namen. De-escalatie vraagt om benaderingen waarbij de politie de opposanten opzoekt, de
dialoog met hen zoekt. De-escalatie vraagt om een gebalanceerde mix tussen dialoog en
repressie. Alleen maar repressie zonder dialoog lijkt averechts te werken.
De aanpak van escalatie en de-escalatie bij opponerende groepen zal succesvoller zijn als
beide groepen gelijk behandeld worden. Goede communicatie over omstreden repressieve
maatregelen is daarbij van belang. Het is voor autoriteiten cruciaal om de ‘gelijkheid van de
behandeling’ te expliciteren en hier helder over te communiceren.
De houding van het ‘establishment’ ten opzichte van opponerende groepen beïnvloedt de
discursieve- en actierepertoires van actoren aan beide zijden. Dit raakt aan de invloed van
de bredere culturele, sociale en politieke omgeving op de wisselwerking tussen de twee
velden. Een repressievere context kan het algehele niveau van protest doen afnemen en
mogelijkheden beperken om bepaalde protesttactieken in te zetten. Maar repressieve
maatregelen kunnen ook onbedoelde consequenties hebben, vooral als ze het soort crisissituaties
creëren waarin sociale en politieke bewegingen meer invloed krijgen.
198