2606-volledige-tekst_tcm28-124504

voeren (bijvoorbeeld in Syrië, Irak, Afghanistan). Naast het uitreizen, worden gewelddadige
actierepertoires ook geïmporteerd door middel van gewelddadige acties ‘van-eigen-bodem’.
Dat wil zeggen, radicale activisten raken geïnspireerd door IS of Al Qaida en besluiten
‘thuis’ gewelddadige acties te ondernemen tegen ongelovigen, of te liberale moslims. Zoals
we al zeiden, verschillen, of verschilden, de vier onderzochte landen niet alleen waar de
uitreizigers heen gaan, maar ook in het aantal uitreizigers naar islamitische oorlogsgebieden.
Recente cijfers (april 2016 Van Ginkel & Entenmann 2016: 50-51) laten zien dat de vier
onderzochte landen de meeste uitreizigers van alle Europese landen hebben (in absolute
cijfers): Frankrijk met meer dan 900, Duitsland met 720-760, VK met 700-760 en België met
420-516 uitreizigers. Relatief is de volgorde als volgt: België (41 per 1 miljoen inwoners),
Frankrijk (14), VK (11), Duitsland (9).
Samenvattend kunnen we stellen dat het radicale-islamveld sterk transnationaal opereert,
zowel qua netwerkstructuur (Al-Muhajiroun, Al Qaida, IS, Sharia4-netwerken), als het
discursieve repertoire (de islam bedreigd door het Westen), en het actierepertoire (terroristische
acties, Irak-/Syriëstrijders). Deze fluïde transnationale netwerkstructuur bevordert het
rondgaan van hulpbronnen (geld, kennis, informatie, wapens en munitie, en mankracht).
Activisten worden gerekruteerd voor islamitische oorlogsgebieden om hun broeders en
zusters te steunen in hun jihadistische strijd, en activisten worden aangespoord om
‘acties-op-eigen-bodem’ uit te voeren. Recent heeft de oorlog in Syrië en Irak, naast bijvoorbeeld
Palestina en Afghanistan, niet alleen tot radicalere discursieve frames geleid maar
ook een aantal ‘freedom fighters’ mét gevechtservaring opgeleverd en daarmee een radicaler
actierepertoire. Hoewel er in de jaren 90 vanuit het VK al Afghanistan-uitreizigers waren, is
het aantal uitreizigers tegenwoordig groter, evenals het politieke bewustzijn en de ervaren
terroristische dreiging. Dus in alle vier de landen internationaliseert, professionaliseert,
politiseert, polariseert en radicaliseert het radicale-islamveld. Omdat het radicale-islamveld
transnationaal opereert, zien we grote gelijkenis van de structuur en actoren in de vier
landen van ons onderzoek, in het discursieve repertoire en het actierepertoire. Niettemin
zagen we ook in alle vier de radicale-islamvelden een duidelijke ‘national imprint’.
10.3 Wisselwerking en escalatie
In deze paragraaf bespreken we de verschillen en overeenkomsten in de wisselwerking en
eventuele escalatie tussen beide velden in de vier landen. Wisselwerking tussen het anti-islamveld
en het radicale-islamveld houdt in dat de velden elkaar over en weer beïnvloeden.
In het analytisch kader stelden we dat die beïnvloeding direct of indirect kan zijn, en
gereguleerd of ongereguleerd. De eerste vraag is nu óf er sprake is van wisselwerking tussen
actoren uit beide velden in de vier landen. Dat blijkt inderdaad het geval te zijn; in alle vier
de landen is sprake van wisselwerking tussen beide velden. Dat roept de vraag op in
hoeverre die wisselwerking in de vier landen van aard verschilt? Hierbij zullen we apart
ingaan op de wisselwerking op sociale media. Nadat we die vraag beantwoord hebben,
trachten we de invloed van de vier nationale contexten op de aard van die wisselwerking en
verdere radicalisering van actoren aan beide zijden te duiden. Als laatste kijken we in
hoeverre er sprake is van escalatie, en zo ja welke vorm die dan aanneemt.
10.3.1 Aard van de wisselwerking
Direct
Wisselwerking kan op een directe manier, face-to-face, plaatsvinden in een gereguleerde
setting, zoals bij debatten. Dit is ook het geval wanneer radicale moslims en anti-islam-aanhangers
op elkaar reageren op een (gereguleerd) webforum. Op een directe manier, face-to-face,
kan wisselwerking zich ook voltrekken in een ongereguleerde setting, bijvoorbeeld
als aanhangers van beide kampen elkaar tegenkomen op straat bij protestacties. Een
voorbeeld van zo’n directe interactie waren de confrontaties in de Schilderswijk, die de
aanleiding tot deze studie vormden.
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
189