2606-volledige-tekst_tcm28-124504

6.5 Sociale media-analyse Duitsland
Zoals in de vorige hoofdstukken vullen we onze literatuurstudie aan met een analyse van
de recente communicatie op sociale media in Duitsland. Zoals we zullen zien, worden onze
conclusies steviger onderbouwd door deze triangulatie van gegevens. Ook in Duitsland
richten we ons op Facebook, waarbij we wederom onderscheid maken tussen netwerkanalyses
en inhoudsanalyses. 137
6.5.1 Het Duitse netwerk van anti-islamactoren
Voordat we de onlinewisselwerking tussen het anti-islamveld en radicale-islamveld bestuderen,
brengen we het onlinenetwerk van beide velden in kaart. Welke groepen zijn actief op
Facebook en hoe verhouden deze groepen zich tot elkaar? De eerste stap is het selecteren
van een aantal (naar verwachting) prominente actoren in het Duitse online-anti-islamdebat.
Hiervoor is gebruik gemaakt van de bevindingen uit onze literatuurstudie en eerder
onderzoek naar groeperingen op Facebook die in verband worden gebracht met het anti-islamveld
(Arzheimer 2015b; Caiani e.a. 2013). In eerste instantie hebben we op basis hiervan
de connecties van de volgende acht Facebookpagina’s verzameld:
––
Patriotische Europäer gegen die Islamisierung des Abendlandes (Pegida)
––
Identitäre Bewegung
––
Alternative für Deutschland (AfD)
––
Nationaldemokratische Partei Deutschlands (NPD)
––
Die Republikaner
––
Die Freiheit
––
DIE RECHTE
––
Bürgerbewegung pro Nordrhein-Westfalen (Pro-NRW)
Van de groepen of organisaties die zich in het netwerk van deze acht organisaties bevonden,
hebben we in een tweede stap een gedeelte van hun directe netwerk verzameld. Dit
leidde tot een netwerk van in totaal 1864 groepen (Facebookpagina’s) met 15254 relaties
(of ‘links’) tussen deze groepen.
De eerste conclusie over het onlinenetwerk rondom Duitse anti-islamactivisten is dat er
verschillende actoren zijn die een prominente positie hebben in het netwerk; er is dus geen
duidelijke centrale actor. De drie meest prominente actoren zijn AfD, Pegida en de NPD.
AfD en de NPD hebben vooral relaties met verwante groeperingen op lokaal niveau, Pegida
krijgt ook relatief veel aandacht van diverse actoren uit het gehele netwerk, niet alleen van
lokale Pegida groepen.
Ten tweede concluderen we dat het Duitse anti-islamveld vooral uit parlementaire actoren
bestaat, dat wil zeggen, pagina´s die gerelateerd zijn aan politieke partijen. Het is ook
opvallend dat er geen eenduidige centrale parlementaire actor is; het netwerk bestaat uit
een variëteit aan actoren zoals AfD, NPD, Der Republikaner en Pro-NRW. Hoewel we ook
gezocht hebben naar vergelijkbare organisaties rondom niet-parlementaire actoren, zoals
Pegida en de Identitäre Bewegung, zijn die uit de analyses niet naar voren gekomen.
Een derde belangrijke conclusie is dat het een sterk gefragmenteerd heterogeen netwerk is,
in de zin dat het uit veel verschillende, relatief geïsoleerde actoren bestaat. De verschillende
groeperingen lijken nauwelijks affiniteit met elkaar te hebben. Naast de spreiding van
‘invloed’ en ’prestige’, valt op dat organisaties binnen de verschillende clusters onderling
sterke banden hebben, maar tussen de clusters weinig contacten onderhouden.
Dit komt overeen met de bevindingen van Arzheimer (2015b), die in zijn studie naar
onlinenetwerken in Duitsland vaststelt dat rechts-populistische politieke partijen online
nauwelijks aan elkaar gelinkt zijn. Ze zijn kennelijk eerder elkaars concurrenten dan
137 Voor meer informatie over de methoden van dataverzameling en -analyse, zie de appendix voor Facebook.
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
113