2606-volledige-tekst_tcm28-124504

Hoofdstuk 7: België-Vlaanderen
Volksunie was een verscheidenheid aan extreemrechtse randgroeperingen actief, waaronder
Voorpost. Deze rechtervleugel zou zich later afsplitsen en zou het Vlaams Blok oprichten.
De georganiseerde nationalistische subcultuur zorgde voor een structureel raamwerk
waarin het Vlaams Blok, aan de radicale randen van de Vlaamse Beweging, kon opkomen
(Witte & Klandermans 2000; Kaya 2009).
Vandaag de dag vormt deze Vlaamse Beweging de basis voor bewegingen die strijden voor
Vlaamse autonomie, de ‘flaminganten’ genoemd. In dit licht kunnen ook de grote successen
van het Vlaams Blok worden geplaatst (meer over het Vlaams Blok in de volgende
paragraaf). Art (2008) beschrijft hoe de overeenkomstige socialisatie binnen dezelfde
bredere beweging en het nastreven van dezelfde doelen ervoor zorgt dat er relatief weinig
spanningen binnen het Vlaams Blok, en later Vlaams Belang zijn, en dat dit heeft bijgedragen
aan hun succes.
Lange tijd wisten politici niet hoe zij moesten reageren op het politieke succes van het
extreemrechtse Vlaams Blok. Uiteindelijk hebben zij een ‘cordon sanitaire’ ingericht, wat
betekent dat de partijen op geen enkel politiek niveau met het Vlaams Blok samenwerken.
Volgens Rochtus (2012) werd de effectiviteit hiervan duidelijk tijdens de verliezen die
Vlaams Belang leed tijdens de regionale verkiezingen van 2009 en de federale verkiezingen
van 2010. In dezelfde periode won de Nieuw Vlaamse Alliantie (N-VA) aan populariteit, met
13,8 % van de stemmen. Net als het Vlaams Belang strijdt het N-VA voor een afscheiding van
Vlaanderen (Rochtus 2012). Rochtus (2012) beschrijft hoe de N-VA, net als de Volksunie
eerder deed, ervoor heeft gezorgd dat het Vlaams-nationalisme weer uit de ‘donkere
schaduw’ kwam, waarin het onder invloed van het Vlaams Blok (en later Vlaams Belang)
was terecht was gekomen. Bart de Wever stelt dat hij het Vlaams-nationalisme wil lostrekken
van het etnische nationalisme en het succes van het Vlaams Blok wil terugdringen
“zodat Vlaanderen niet langer moet lijden onder het stigma van een extreemrechtse regio”
(De Morgen 2012, in Rochtus 2012: 274).
Witte en Klandermans (2000) beschrijven dat België weinig antiracismewetten kent, en
bovendien worden zij weinig toegepast. De antiracismewet is maar weinig gebruikt om
racistisch getinte propaganda van Vlaams Blok te verbieden. Ook worden extreemrechtse
demonstraties niet vaak verboden in België. Van Donselaar (in Witte & Klandermans 2000)
beschrijft dat racistisch geweld in België vaker verweven is met extreemrechtse partijen
zoals het Vlaams Blok. Bovendien, zo stellen Witte & Klandermans (2000: 706,707) is het in
België wettelijk gezien lastiger om een groepering te verbieden dan in Nederland, en
worden de beschikbare middelen minder effectief toegepast.
7.1.4 Maatschappelijke en internationale ontwikkelingen
Evenals in de andere onderzochte landen, is voor de wisselwerking in Vlaanderen de trek
van jonge Vlaamse (en breder: Belgische) geradicaliseerde moslims naar Syrië en Irak van
belang. Het risico bestaat dat zij terugkeren naar België om daar, of in een ander Europees
land aanslagen te plegen, zoals de aanslagen in november 2015 in Parijs en maart 2016 in
België lieten zien. De steun van België voor de strijd tegen de IS in Syrië kan hierbij een
extra reden zijn om België als vijand te zien.
Het gevoel van achterstelling dat veel Belgische jongeren met migrantenachtergrond
hebben is een voedingsbodem voor radicalisering, zo stellen zowel Zemni als Coolsaet in de
gehouden interviews (januari 2016). Beiden benadrukken dat de socio-architecturale
indeling van België niet te vergelijken is met bijvoorbeeld Frankrijk. Molenbeek ligt bijvoorbeeld
vlakbij het centrum. Coolsaet stelt dat de geografische nabijheid juist kan zorgen voor
meer fricties tussen ‘het luxueuze leven’ en de achtergestelde buurten. Zemni waakt ervoor
radicalisering te gemakkelijk met achterstandswijken te verbinden. Coolsaet stelt echter dat
het gevoel van sociale uitsluiting van jongeren in de achterstandswijken in België en
Frankrijk vergelijkbaar is. Hij stelt dat er vooral bij jongeren met Marokkaanse achtergrond
126