2606-volledige-tekst_tcm28-124504

Hoofdstuk 4: Verenigd Koninkrijk
Anders dan bijvoorbeeld de aanslagen van 9/11, waren de aanslagen in Londen in 2005 een ‘binnenlandse aangelegenheid’
(Bulley 2008: 380). De aanslagplegers leefden al hun hele leven in het VK en leken – met uitzondering
van de Jamaicaan – ogenschijnlijk te zijn geïntegreerd in hun lokale omgeving (Bulley 2008). Hoewel de
Britse politiek en veiligheidsdiensten in eerste instantie uitgingen van connecties met Pakistaanse trainingskampen
of Al Qaida, zijn die verbanden in het onderzoek naar de aanslagen nooit echt hard gemaakt (Bulley
2008). Daarnaast maakten de daders van de Londense bomaanslagen geen deel uit van een georganiseerd netwerk.
Volgens Kirby (2007) waren de vier “een autonome kliek wiens drijfveren, samenhang en ideologische
ontwikkeling vorm kregen in afwezigheid van enig georganiseerd netwerk of van een formele toetreding tot
de jihad” (Kriby 2007: 416). Ze radicaliseerden door hun onlineactiviteiten, en bereidden met online-informatie
hun aanslagen voor (Kirby 2007: 416).
Tegelijkertijd wijzen verschillende bronnen op verbanden tussen twee van de aanslagplegers – de als leider
beschouwde Mohammad Siddique Khan en Shehzad Tanweer – en het Londense milieu rondom radicaalislamitische
prekers, waaronder voormalig Al-Muhajiroun leider Omar Bakri Mohammed en Abu Hamza (Nesser
2008: 241,247). De Britse organisatie Hope not Hate stelt in een rapport uit 2013 dat Siddique Khan aanhanger
was van Al-Muhajiroun en de Londense Finsbury Parkmoskee had bezocht, waar Bakri Mohammed en vooral
ook Abu Hamza preekten. De tweede aanslagpleger, Shehzad Tanweer, was volgens Hope not Hate formeel lid
van AM (Lowles & Mulhall 2013).
Klausen (2009: 404) beschrijft hoe de aanslagen in Londen in 2005 aanleiding vormden voor ingrijpende aanpassingen
in de Britse contraterrorisme wetgeving en -beleid. In reactie op het ‘home grown’-karakter van de
aanslagen verschoof de nadruk naar de binnenlandse moslimgemeenschap en werd sterker dan voorheen ingezet
op ‘community policing’ (zie ook Hoofdstuk 9).
4.4 Wisselwerking en escalatie
In deze paragraaf staat de wisselwerking tussen het anti-islamveld en het radicale-islamveld
in het Verenigd Koninkrijk centraal. Daarbij is de eerste vraag: in hoeverre kan gesteld
worden dat er sprake is van wisselwerking tussen actoren uit beide velden? Als die wisselwerking
geconstateerd wordt, wat is dan de aard daarvan? Wat is de invloed van de specifieke
Britse context op de aard van die wisselwerking? In hoeverre draagt de wisselwerking bij
aan het verder radicaliseren van actoren aan beide zijden? Op welke momenten kan
gesproken worden over escalatie, en welke vormen neemt dit aan?
4.4.1 In hoeverre is er sprake van wisselwerking?
In de afgelopen jaren zijn er momenten geweest waarop sprake was van wisselwerking
tussen actoren uit beide velden. Een van de concreetste voorbeelden is de periode rondom
het ontstaan van de English Defence League in Luton in 2009, die hieronder wordt geschetst.
Leden van Islam4UK verstoorden op 10 maart 2009 een thuiskomstparade van Britse
soldaten van het Royal Anglican regiment in Luton, Zuidoost-Engeland (Goodwin 2013: 5;
Garland & Treadwell 2010; Pupcenoks & McCabe 2014). Ongeveer 18 radicale moslims
demonstreerden met spandoeken en scholden de soldaten uit voor ‘terrorists’, ‘baby killers’
en ‘butchers of Basra’ (Copsey, geciteerd in Busher 2013: 66). Dit leidde tot schermutselingen
waarbij de politie de radicale moslims moest beschermen tegen aanvallen uit het publiek.
Anjem Choudary, leider van Islam4UK, was schijnbaar direct betrokken bij de organisatie
van het protest. De affaire werd landelijk nieuws en onderwerp van hevig maatschappelijk
debat en verontwaardiging (Busher 2013: 66). Dat debat ging vooral over de vraag waarom
Islam4UK toestemming had gekregen om te demonstreren, en daarbij politiebescherming
kreeg. Weken van onrust volgden, totdat een tegendemonstratie werd georganiseerd door
de ‘United People of Luton’ (Pupcenoks & McCabe 2013), waar 500 personen aan deelnamen.
48