2606-volledige-tekst_tcm28-124504

Hoofdstuk 4: Verenigd Koninkrijk
4.3 Het radicale-islamveld in het VK
4.3.1 Structuur en actoren
Op het eerste gezicht oogt het radicaalislamitische veld in het Verenigd Koninkrijk zeer
diffuus en gefragmenteerd. Organisaties hebben een korte levensduur, zijn in meer of
mindere mate zichtbaar en nemen verschillende gedaantes aan. Bhatt schrijft over het
radicale-islamveld in het VK dat er afzonderlijke clusters zijn van gelinkte personen en
gebeurtenissen, maar dat het lastig is om aan te tonen dat er sprake is van goed georganiseerde
groepen of een concreet netwerk, met enige coherentie en systematische organisatie
43 44
(Bhatt 2009: 47).
Tegelijkertijd bevestigen de door ons geïnterviewde experts – Busher en Mulhall – dat er een
beperkt aantal organisaties is die constant als ideologische koepelorganisaties functioneren.
Mulhall (2015) stelt dat zo goed als alle radicaalislamitische groepen en individuen die
het VK in de afgelopen jaren gekend heeft een link hebben naar de overkoepelende organisatie
Al-Muhajiroun 45 , die ontstaan is als afsplitsing van Hizb Ut-Tahrir (interview Mulhall
november 2015). Kleinere groepen, afsplitsingen of fracties treden vaak sterker op de
voorgrond in de media dan de meer constante ideologische koepelorganisaties, en stellen
zich eerder expliciet provocerend op. Prominente personen lijken afwisselend bij verschillende
organisaties een rol te spelen.
Radicale organisaties: Hizb Ut-Tahrir 46
Verschillende auteurs wijzen naar de belangrijke overkoepelende rol van de pan-islamitische
groep Hizb Ut-Tahrir, een soennitische politieke organisatie die als doel heeft het
oprichten van een kalifaat in de islamitische landen (Valentine 2010: 2; Vidino 2015: 3).
Hizb Ut-Tahrir is een internationaal wijdvertakte organisatie die actief is in 32 landen, en in
verschillende landen is verboden wegens haatzaaiende retoriek en opruiende acties. Binnen
Europa gaan landen verschillend met Hizb Ut-Tahrir om. In het VK wordt Hizb Ut-Tahrir
niet beschouwd als een organisatie die geweld propageert, daarom is de organisatie tot
op heden ook niet bij wet verboden, terwijl dat in Duitsland bijvoorbeeld wel het geval is.
De organisatie heeft in het VK ca. 8500 aanhangers (Valentine 2010: 4).
De officiële lijn van Hizb Ut-Tahrir is dat geweld wordt afgewezen (Centre for Social
Cohesion 2009, geciteerd in Valentine 2010). Valentine (2010) stelt echter dat de organisatie
wel degelijk geweld propageert als legitiem middel om haar doelen – het stichten van het
kalifaat en de invoering van shariawetgeving – te bereiken. De organisatie zou volgens
Valentine (2010: 6) een belangrijk voorstation zijn voor radicaliserende jongeren, een
zogenaamde ‘conveyor belt’. Jongeren zouden bij Hizb Ut-Tahrir met radicale ideologie
bekend worden gemaakt, waarna ze zich bij meer radicale groepen zouden aansluiten. 47
Extremistische (jihadistische) stromingen: Omar Bakri Mohammed/ Al-Muhajiroun
Van bijzonder belang voor de ontwikkeling van het Britse radicale-islamveld is de islamitische
prediker Omar Bakri Mohammed, een radicale Syrische islamitische wetenschapper en
politiek activist die zich lange tijd in Londen ophield, maar inmiddels in Libanon woont.
Bakri Mohammed speelt onder andere een prominente rol vanwege zijn sterke publieke
43 Bhatt (2009) beweert ook dat in de informatie die inlichtingendiensten vergaren weliswaar verbanden tussen personen, plaatsen en gebeurtenissen
worden gelegd (zoals aanwezigheid bij demonstraties, links naar trainingskampen in het buitenland), maar dat dit geen reflectie is van
daadwerkelijk georganiseerde groeperingen. Ook stelt hij dat in de analyses over het radicale veld in het VK Al-Muhajiroun gelieerde groepen
oververtegenwoordigd zijn. (47-48).
44 Bhatt (2009) wijst ook op het belang van ideologische clubs rondom bepaalde boekwinkels, zoals de Maktabah al-Ansar bookshop Birmingham.
45 Al-Muhajiroun betekent ‘de emigranten’ in het Arabisch (Kenney e.a. 2013: 739).
46 Hizb Ut-Tahrir kan niet per definitie tot de radicale Islam worden gerekend, maar speelt wel een belangrijke rol in het vormgeven van het discursief
repertoire van het radicale Islamveld.
47 Volgens Valentine is een van de methoden het oprichten van zogenoemde ‘front organisaties’, die door de mainstream en door de politiek als legitiem
worden beschouwd en ook publieke financiering ontvangen (Valentine 2010: 7). Binnen universiteiten zouden deze front organisaties
bijvoorbeeld actief zijn.
42