2606-volledige-tekst_tcm28-124504

Escalatie tot extreem geweld heeft zich aan de anti-islamkant in de afgelopen jaren gemanifesteerd
in geweldsincidenten tegen moslims of moslimgemeenschappen. Voorbeelden
daarvan zijn de enorme toename van geweldsincidenten kort na de moord op Lee Rigby.
Tell Mama UK, een organisatie die anti-islamgeweld registreert, meldt dat het aantal aanvallen
op moslims in de nasleep van de aanslag vertienvoudigde, waaronder 11 aanslagen op
moskeeën (Tell Mama, geciteerd in Bartlett & Birdwell 2013: 7). Daarnaast wezen commentatoren
in het VK er na de Parijse aanslagen op dat anti-islamactoren munt sloegen uit de
onrust in de nasleep van de aanslagen, en dat er na die aanslagen veel sprake was van
anti-moslimgeweld (Hope Not Hate report, november 2015).
De woordvoerders van EDL veroordeelden deze geweldsincidenten echter direct. Het is
daarom van belang in de analyse onderscheid te maken tussen acties van het ‘centrum’ van
een beweging en acties van individuen in de ‘periferie’ van een beweging. Treadwell stelt in
dit verband over EDL dat de organisatie haat of geweld weliswaar niet expliciet goedkeurt,
maar wel de context creëert waarin individuen bereid kunnen zijn de grens over te gaan
naar illegale activiteiten (Treadwell, in Chakraborti & Garland 2014: 137; zie ook interview
Mulhall).
In zekere zin valt dit punt ook voor Al-Muhajiroun te maken, zij het met een aantal verschillen.
Op discursief niveau spreekt AM zich niet uit tegen extreem geweld, maar wordt
de organisatie er juist van beschuldigd terroristische geweldsdaden te verheerlijken. Het is
bekend dat de organisatie zijn aanhangers aanmoedigt om – op individuele basis - de
plicht van de jihad aan te gaan. Onderzoekers melden dat in 15 % van alle terrorisme-gerelateerde
rechtszaken in het VK een link was naar Al-Muhajiroun (Zara Raymond 2010: 11).
In de context van het onlinedomein stellen Klausen e.a. (2012) dat online jihadistische
sociale netwerken in de afgelopen jaren acties van ‘lone actors’ hebben gemotiveerd in
verschillende Europese landen (net als andersom: Zack Davies is een voorbeeld van een
extreemrechtse aanslagpleger die ‘online radicaliseerde’). Er lijkt daarom sprake te zijn
van een complexe wisselwerking tussen het bredere anti-islam- of radicale-islamveld en de
gewelddadige acties van individuen, een wisselwerking die nadere analyse verdient.
Ongelijke escalatie
Een laatste kanttekening bij het onderwerp escalatie is de vraag in hoeverre escalatie
daadwerkelijk het resultaat is van wisselwerking tussen de twee kanten. Uit de studie naar
het VK komt eerder het beeld naar voren dat ook op dit punt sprake is van een ongelijke
wisselwerking. Geweldsincidenten van het anti-islamkamp komen vrijwel altijd als reactie
op acties van het radicale-islamkamp. Zo zal er volgens Bartlett en Birdwell (2013) altijd een
risico zijn van wraakaanvallen op moslims en moskeeën na radicaalislamitische terroristische
aanslagen. Allen (2014: 360) ziet in Britain First een gevaarlijke speler die steeds
extremer wordt in haar acties, zich militaristisch opstelt en sterk reactief opereert.
Andersom lijkt dit echter veel minder het geval. Binnen het bredere proces dat ertoe leidt
dat radicale moslims overgaan tot het plegen van extreem geweld, is het anti-islamkamp
waarschijnlijk slechts op een zeer indirecte manier van invloed. De precieze invloed
daarvan is bovendien bijzonder lastig empirisch vast te stellen.
4.5 Sociale media-analyse Verenigd Koninkrijk
In deze sociale media-analyse richten we ons op Facebook. 64 We analyseren eerst het onlinenetwerk
van de groeperingen (wie ‘likes’ wie?). Deze netwerkanalyse geeft een antwoord
op de vraag in hoeverre anti-islamsentimenten en radicaalislamitische sentimenten op
64 Een uitgebreide beschrijving van alle (technische) details van de methoden en resultaten van het onderzoek zijn opgenomen in de Facebookbijlage
achterin.
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
53