2606-volledige-tekst_tcm28-124504

2. Methode
In ons onderzoek hebben we de volgende vragen beantwoord: Hoe ziet de wisselwerking
tussen het anti-islamveld en het radicale-islamveld eruit in de verschillende landen? In
welke mate leidt die wisselwerking tot polarisatie en tot radicalisering van denkbeelden en
actierepertoires? Is hierbij sprake van escalatie? Welke de-escalerende maatregelen nemen
de overheden in de bestudeerde landen?
Het uitgevoerde onderzoek omvatte een verkenning van de wetenschappelijke literatuur,
een vergelijkende analyse van de genoemde vier landen, expertinterviews en een analyse
van relevante inhoud op sociale media (Facebook en Twitter).
2.1 De keuze van de landen
We vergeleken Duitsland, het Verenigd Koninkrijk (VK), Frankrijk en Vlaanderen en zetten
ze in de conclusies naast Nederland. De geselecteerde landen verschillen in een aantal
relevante opzichten van elkaar (Koopmans e.a. 2005):
––
Wat voor burgerschapsmodel is er?
––
Hoe ziet het politieke landschap eruit?
––
Is al dan niet sprake van zichtbaar aanwezige radicale moslimorganisaties?
––
Is al dan niet sprake van relatief krachtige anti-islampartijen (evt. extreemrechtse
anti-migrantenpartijen)?
––
Is al dan niet sprake van een relatief krachtige anti-islambeweging (evt. extreemrechtse
anti-migrantenorganisaties)?
Afgaand op de literatuur, verschillen de West-Europese landen qua aanbod van politieke
mogelijkheden (Meleagrou-Hitchens & Brun 2013; Nesser 2014; ICSR 2015). Wat varieert, is
de aan- of afwezigheid van een krachtige anti-islambeweging of politieke partijen. Binnen
dit kader kunnen zich aan de aanbodzijde van de politiek de volgende configuraties
voordoen: (1) een sterke anti-islam politieke partij in combinatie met een sterke anti-islambeweging;
(2) een sterke anti-islam politieke partij en een zwakke beweging of (3) een
zwakke anti-islam politieke partij en een sterke beweging; en (4) partij én beweging zijn
beide zwak. Afgaand op Hutters (2014) bevindingen ligt de combinatie van een sterke partij
en een sterke beweging minder voor de hand. In geval er een sterke partij is, aldus Hutter,
zullen extreemrechtse burgers niet of nauwelijks de straat opgaan en de partijpolitieke
route boven de sociale bewegingsroute verkiezen. Het onderscheid tussen partijorganisaties
en bewegingsorganisaties lijkt relevant omdat deze zich heel anders verhouden tot de
politieke mogelijkheden, zowel qua positie als qua actierepertoire. Maar of dit verschil
daadwerkelijk van betekenis is voor het beschrijven van de wisselwerking tussen radicale
islam en anti-islam is een empirische vraag die we in deze studie hopen te beantwoorden.
Frankrijk en Vlaanderen hebben een relatief sterk partijpolitiek aanbod en een relatief
zwak bewegingsaanbod (=2). Interessant genoeg verschillen deze landen qua burgerschapsregime,
zoals we in paragraaf 2.1.1 zullen beschrijven. Duitsland is een land met een
relatief zwak partijpolitiek aanbod en een relatief sterk bewegingsaanbod (=3). In het
politieke landschap van het VK ontbrak lange tijd zowel een sterke politieke partij als een
sterke beweging (=4), maar de laatste jaren is met de opkomst van de English Defence
League een sterke beweging op het toneel verschenen (=3) (Meleagrou-Hitchens & Brun
2013; Nesser 2014; ISCR 2015).
Frankrijk is van belang vanwege het Charlie Hebdo-drama en de latere aanslagen met de
daaropvolgende protestbeweging. Interessant genoeg was er in Frankrijk—in tegenstelling
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
13