2606-volledige-tekst_tcm28-124504

Hoofdstuk 6: Duitsland
in ‘het Westen’ onderdrukt worden. Zij zien de confrontatie met de politie als een bewijs
dat de politie er niet is om moslims te beschermen. Kortom, het discours in het radicale-islamveld
refereert wel degelijk aan de dreiging die uitgaat van een anti-islamhouding, maar,
net als in andere landen, wordt ook hier geen onderscheid gemaakt tussen de anti-islamactoren
die wij onder het anti-islamveld plaatsen, en de rest van de Duitse (en breder: Westerse)
maatschappij.
De indirecte wisselwerking blijft niet binnen het discursieve domein. Er zijn ook acties
waarbij sprake is van indirecte wisselwerking. Zo organiseerde de NPD-jeugdorganisatie,
naar aanleiding van IS-executies, een provocatief straattheater, waarin ze een IS-stijl-executie
naspeelden (BfV 2015a: 41). Ook richtten partijleden van DIE RECHTE een ‘Stadsbeschermingscommissie’
op in reactie op de salafistische propaganda-actie van de ‘Sharia Politie’.
Hierbij probeerden ze salafisten op te sporen en te intimideren, en deelden ze aan Duitse
vrouwen pepperspray uit tegen het gevaar dat zij tegenwoordig lopen in ‘multiculturele’
wijken (ibid.: 51). Dit is een interessante parallel met het VK, die laat zien dat in beide
velden sprake is van een transnationale diffusie van strategieën en tactieken.
6.4.2 Escalatie
Het anti-islamveld radicaliseert in retoriek (agressievere en gepolariseerde articulatie) en
acties (grotere mobilisatie, gewelddadigere incidenten) onder invloed van radicaalislamitische
aanslagen wereldwijd. Maar de wisselwerking met het radicale-islamveld vormt niet de
enige oorzaak voor radicalisering en escalatie. Ook denigrerende reacties ten aanzien van
anti-islamactoren vanuit de gevestigde orde, waardoor zij zich al niet vertegenwoordigd
voelen en welke zij wantrouwen, voeden oplopende emoties en escalatie en leiden tot
mobilisatie van anti-islamaanhangers.
Verschillen tussen Oost- en West-Duitsland maken dat de mobilisatie van het anti-islamveld
tussen gebieden verschilt, en daarmee het risico op escalatie. Het oorspronkelijke politieke
klimaat, de inbedding in het huidige politieke systeem, en sociaaleconomische factoren
maken dat in voormalig Oost-Duitse deelstaten gevoelens van onzekerheid, machteloosheid
en frustratie sterker zijn dan in voormalig West-Duitse deelstaten, wat maakt dat risico’s op
escalatie hier het grootst zijn.
Ook het Duitse politieke systeem speelt een rol bij risico’s op escalatie binnen het anti-islamveld.
De historische marginalisering van rechts-populistische en extreemrechtse
partijen zorgt ervoor dat er weinig mogelijkheden zijn voor politieke kanalisering van
anti-islamstandpunten, wat maakt dat het actierepertoire van het anti-islamveld voornamelijk
uit directe acties bestaat en dus het risico op escalatie in zich heeft. De toekomst moet
uitwijzen of het recent opkomen van AfD een deel van het sentiment onder de anti-islamaanhangers
gaat kanaliseren via het politieke domein. Hierdoor zou het risico op escalatie
vanuit de anti-islamkant mogelijk afnemen. Anderzijds kan een scherpere (restrictievere,
polariserende) toon van het politieke debat maken dat escalatie toeneemt doordat
anti-islamstandpunten meer geaccepteerd raken. Een scherpere toon van het debat en
bredere resonantie van anti-islamstandpunten kan bovendien bijdragen tot verdere mobilisatie
en versterking van het radicale-islamveld, daar polariserende uitspraken gevoeld
worden als bevestiging van onderdrukking van moslims door Duitsland/het Westen.
Het radicale-islamveld, op zijn beurt, radicaliseert verder in retoriek en acties als gebeurtenissen
het idee versterken dat moslims onderdrukt worden door het Westen. Dit gebeurt
onder andere wanneer militaire missies plaatsvinden in moslimlanden, maar ook wanneer
het idee heerst dat moslims achtergesteld en beledigd worden, en dat met twee maten
gemeten wordt door de politie en de media. Ook gepolariseerde taal door politici, waarin
moslims geportretteerd worden als de ‘ultieme Ander’, en als niet-volwaardig onderdeel
van de (Duitse/westerse) samenleving, versterken dit beeld.
112