2606-volledige-tekst_tcm28-124504

die laatsten niet noemenswaardig gevormd in reactie op de activiteiten van extreemrechtse
en anti-moslimgroepen (…)” (2014: 14). 59 In de beschrijving van het discursieve repertoire van
groeperingen als Al-Muhajiroun bleek al dat de ideologische focus heel sterk internationaal
gericht is, en het nationale debat daarbij van ondergeschikt belang is. Ook de provocerende
acties van Al-Muhajiroun zijn niet in de eerste plaats gericht op het opwekken van de woede
van het anti-islamkamp, maar op het genereren van veel nationale en mogelijk internationale
media-aandacht.
Een tweede punt van Busher en Macklin dat reeds aan de orde is geweest betreft het
gegeven dat actoren aan beide zijden van de wisselwerking meestal niet als elkaars gelijke
of functionele equivalent kunnen worden beschouwd (Busher & Macklin 2014: 15). In dit
verband geven Busher en Macklin als voorbeeld dat EDL ondanks spierballenvertoon toch
altijd ernaar streeft om binnen de grenzen van de wet te opereren, terwijl de Britse overheid
en haar wetgeving binnen het wereldbeeld van Al-Muhajiroun überhaupt niet als
legitiem worden erkend.
Indirecte wisselwerking
Dit alles wil niet zeggen dat de aanwezigheid van de anti-islambeweging op geen enkele
manier invloed heeft op het opereren van radicale islamisten in het VK. Aan de radicaleislamkant
van de wisselwerking lijkt er eerder sprake te zijn van een indirect effect, zoals
door Busher en Macklin beschreven: “(…)tegengestelde bewegingen kunnen elkaar ook
beïnvloeden door indirecte effecten – door de culturele, politieke of juridische context te
veranderen waarin beide partijen opereren” (2014: 9). 60 Mulhall (interview november 2015)
sprak over een indirect effect op de bredere politieke cultuur, die van invloed kan zijn op het
opereren van radicale moslims, of op het succes in rekruteren van nieuwe activisten door
radicale moslimgroepen. Volgens Mulhall hebben de acties van het anti-islamkamp invloed
op het bredere maatschappelijke klimaat in het VK ten aanzien van thema’s als moslims, de
islam en immigratie. De golf van succesvolle mobilisatie door de EDL in de periode 2009-2011
heeft geleid tot een levendig milieu voor activisme rondom het anti-islamthema, dat voort
bestaat in sociale en culturele netwerken van individuen (Busher 2013: 6).
Radicale moslims kunnen in de verharding van dat klimaat bewijs zien van hun stelling dat
er sprake is van een systematische onderdrukking van moslims in de Westerse wereld. Dat
kan hun boodschap versterken, en daarmee bijdragen aan succesvolle rekrutering van
nieuwe activisten aan hun eigen zijde. 61
Een indirecte consequentie van anti-islamactivisme kan uiteindelijk moslimradicalisering
zijn. Treadwell (2014) haalt een hoge vertegenwoordiger van de Britse politie aan, die
gezegd zou hebben dat de protesten door de EDL fungeren als een katalysator in het
bevorderen van een toename in extremisme in moslimgemeenschappen, waar de EDL juist
zegt zich tegen te verzetten (Detective Superintendent John Larkin, Head of the West
Midlands Counter Terrorism Unit, aangehaald door Treadwell, in Chakraborti & Garland
2014: 135).
Verschillende auteurs (Allen 2014; Busher 2013) stellen dat de acties van anti-islamgroeperingen
de grenzen van politiek acceptabele vertogen in het VK hebben opgerekt, en de
breuk met het multiculturele model hebben versneld.
59 “Whilst the EDL and other ‘counter-jihad’ activists owe much of their ideological development and collective action frame to the activities of, and
their encounters with, extreme Islamist groups, generally speaking the goals, beliefs, tactics and propensity towards violence of the latter, have not
evolved substantially in response to the activities of extreme right-wing and anti-Muslim groups, [and do not provide the main focus for the
construction of either their protest narratives or actions]” (2014: 14).
60 “(…) opposing movements might also influence each other through indirect effects – by altering the cultural, political, or legal environment in which
each side operates” (2014: 11).
61 Een ander voorbeeld van indirecte wisselwerking is wanneer het wettelijke/ juridische klimaat verandert door acties van de ene groep, en die
wettelijke veranderingen ook gevolgen hebben voor de tegenstander; zoals in het geval van antiterreurwetgeving die gericht is op zowel
moslimradicalisme als extreemrechts-radicalisme.
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
51