2606-volledige-tekst_tcm28-124504

Hoofdstuk 6: Duitsland
met partijen zoals NPD van de hand. Zij heeft een eurosceptische agenda, pleit voor
migratiebeperking van laagopgeleiden en zet zich af tegen de bestuurlijke elite; en is als
zodanig een populistische partij. In het officiële partijprogramma op de website worden
moslims en de islam niet expliciet genoemd. Echter, AfD draagt wel bij aan het anti-islamdiscours
met uitspraken van oud-voorzitter Bernd Lücke als: “De islam is de meeste, ik zou
zelfs zeggen, bijna alle Duitsers vreemd” (Spiegel Online 1 maart 2015) 123 ; een uitspraak
waarmee hij de vele islamitische Duitsers, waaronder de vele bewoners van Turkse afkomst
uitsluit. Ook schijnt in een partijprogramma voor de deelstaatverkiezingen in 2013 het
standpunt te hebben gestaan dat de islam Duitsland niet toebehoort. 124 AfD-aanhangers
stemmen, in vergelijking met de aanhangers van andere partijen, relatief vaak in met de
stelling dat de islam onverenigbaar is met de Duitse waarden (Lewandowsky 2014: 6). Dit
betekent niet dat de partij zelf deze standpunten ook heeft.
Pegida
Hoewel Patriotische Europäer gegen die islamisierung des Abendlandes doet verwachten dat zij
zich richt tegen islamisering, blijkt dit niet het enige hoofdpunt te zijn. Sterker nog, in het
Pegida-presentatiefilmpje op Facebook komt het anti-islamthema niet eens expliciet naar
voren. Onder aanzwellende klassieke muziek, onder het vertoon van beelden van voorbijgaande
demonstranten, wordt de tekst getoond: “We worden belogen, men heeft ons
beledigd. Ze hebben ons genegeerd. Maar we zijn er nog steeds. We zijn gekomen om te
blijven. Voor ons land. Voor onze cultuur. Voor onze kinderen.” 125 Deze tekst impliceert
weliswaar dat de Duitse cultuur bedreigd wordt, en dat die dreiging in het belang van de
volgende generatie afgewend moet worden. Maar de tekst richt zich veel directer tot de elite
die niet naar deze zorgen luistert, dan tot de vreemdelingen en/of de moslims die deze
bedreiging vormen. De Pegidaleiders presenteren zich nadrukkelijk als ‘normale burgers’
(Geiges e.a. 2015). Demonstranten dragen slogans gericht tegen de ‘leugenpers’ (Lügenpresse)
en de volksvertegenwoordigers, die eigenlijk ‘volksverraders’ blijken te zijn (Geiges e.a.
2015). In verschillende studies onder Pegida-demonstranten geven ondervraagde demonstranten
veel vaker aan deel te nemen vanuit ontevredenheid met de politiek dan vanuit
zorgen over de islam (Donsbach 2015; Patzelt e.a. 2015; Rucht e.a. 2015; Vorländer e.a. 2015;
Walter 2015; zie ook Dostal 2015: 526). 126 Hoewel niet vast te stellen is in hoeverre deze
antwoorden representatief zijn 127 , laten ze zien dat onder veel demonstranten het gevoel
leeft dat zij niet vertegenwoordigd worden door de politiek, en dat zij door de gevestigde
politiek en media niet serieus genomen en niet gehoord worden. AfD en Pegida zijn
verwant, vooral in hun anti-establishmenthouding (Becher e.a. 2015).
Ondanks de onvrede met de gevestigde politiek en media, is het tegengaan van islamisering
een niet mis te verstaan speerpunt van Pegida. Een Google-zoekopdracht naar plaatjes met
de zoekterm ‘Pegida’ levert vrijwel alleen foto’s met anti-islambanners op. Op veel banners
staat, naast de afbeelding van een poppetje dat verschillende logo’s van radicale ideologieën
in de prullenmand werpt (waaronder dat van de nazi’s en IS), de volgende tekst: ‘Geweldloos
en verenigd tegen godsdienstoorlogen op Duitse bodem!’ 128
123 Origineel: “Der islam ist den meisten, ich würde sagen, fast allen Deutschen fremd.”
124 Zie: http://www.swr.de/landesschau-aktuell/bw/afd-landesparteitag-in-horb-am-neckar-der-islam-gehoert-nicht-zu-deutschland/-/id=1622/
did=16367214/nid=1622/12iln7d/ Origineel: “Der islam gehört nicht zu Deutschland.”
125 Zie: https://www.facebook.com/Pegidaevdresden?ref=br_rs%29 Origineel: “Wir wurden belogen. Man hat uns beschimpft. Sie haben uns
ignoriert. Doch wir sind immer noch da. Denn. Wir sind gekommen um zu bleiben. Für unser Land. Für unsere Kultur. Für unsere Kinder.”
126 De eerste vijf studies worden alle besproken in Reuband 2015.
127 De resultaten zijn hoogstwaarschijnlijk enigszins vertekend doordat sociaal wenselijke antwoorden gegeven zijn.
128 Figuur van http://duitslandinstituut.nl/artikel/9507/aanhang-Pegida-in-duitsland-groeit
102