2606-volledige-tekst_tcm28-124504

Hoofdstuk 5: Frankrijk
De banlieues spelen dus een belangrijke rol in het radicale-islamveld, als vindplaats voor
toekomstige jihadisten, en zoals we later zullen zien als decor voor het anti-islamveld,
symbolisch voor het angstbeeld van een ‘opkomende islam’, met ‘buitenwijken vol met
islamitische jongeren’.
Kijken we naar het radicaalislamitische veld in Frankrijk, dan is bovendien een aantal
internationale ontwikkelingen van belang die de positie van Frankrijk in dit veld beïnvloeden.
Zo vormt Frankrijks inmenging in islamitische landen met door Al Qaida-geïnspireerde
bewegingen een reden dat Frankrijk als een van de grootste opponenten wordt genoemd,
en ‘bewijs’ dat Frankrijk de moslimwereld wil domineren. Hieronder valt haar bijdrage aan
‘the War on Terror’ met een militaire aanwezigheid in een groot aantal islamitische landen,
zoals Senegal, Afghanistan en Mali (en nu ook Syrië). Ayman Al-Zawahiri, de voorman van
Al Qaida, bekritiseert in een interview in april 2014 de rol van Frankrijk in Mali en de
Centraal Afrikaanse Republiek, en hij stelt: “De V.S. zijn uitgeput na Irak en Afghanistan, en
de jihadistische activiteiten vinden voor een groot deel plaats in de zones waar Frankrijk de
macht heeft”. Zes maanden laten stelt Al-Adnani in naam van IS “Dat Allah Frankrijk moge
vervloeken!” (Benichou e.a. 2015: 218). Andere redenen zijn Frankrijks steun aan de regimes
van Algerije, Mauritanië en Niger en de geschiedenis met kruistochten en kolonisatie (Boyle
2013: 26; Benichou e.a. 2015: 217). Zo zou ook de gewelddadige Frans-Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog
(’54-’62) invloed kunnen hebben op de huidige spanningen, zowel aan de
anti-islamzijde als aan de radicale-islamzijde. Van de ‘pieds-noirs’, de voor de onafhankelijkheid
in Algerije wonende Fransen, stemde 44 % ooit op het FN (Comtat 2006). Aan de andere
kant was een overgroot deel van degenen die de afgelopen decennia terroristische aanslagen
pleegden van Algerijnse afkomst, waaronder de gebroeders Kouachi en de daders van
de bomaanslagen in de metro van 1995.
Bovendien zijn tijdens de Algerijnse burgeroorlog in het begin van de jaren 90 leden van de
salafistische FIS, Front Islamique du Salut, het Algerijnse regime ontvlucht, richting
Frankrijk. Zij hebben invloed gehad op het ontstaan van salafistische stromingen in Frankrijk.
Een andere internationale factor relevant voor de situatie in Frankrijk is de trek van
jonge jihadistische moslims naar Syrië en Irak. Zij kunnen ertoe aangezet worden om bij
terugkomst in Frankrijk terroristische daden te verrichten (Migaux 2014).
5.2 Het anti-islamveld in Frankrijk
In het anti-islamveld is een aantal actoren te onderscheiden, namelijk in (1) de partijpolitiek,
in de vorm van (2) anti-islambewegingen en een aantal (3) bekende opiniemakers met
een anti-islamgeluid. Wij kiezen ervoor om deze laatste ook binnen het anti-islamveld te
beschrijven, omdat uit onze studie blijkt dat vooral deze laatste groep een rol speelt in de
wisselwerking met actoren in het radicaalislamitische veld.
In de eerste paragraaf volgt een korte beschrijving van deze actoren. Daarna in paragraaf
5.2.2 geven we een beschrijving van hun discursieve repertoire, en in 5.2.3 van het actierepertoire.
5.2.1 Structuur en actoren
Partijpolitiek: Front National
Het Front National stamt uit 1972, waarbij het onder leiding van Jean-Marie le Pen door de
jaren heen een gestage groei kende. Tussen 1984 en 1997 behaalt ze tussen de 10 en 15 %
van de stemmen. Voor 1984 was migratie geen dominant onderwerp in het politieke en
publieke debat in Frankrijk. De electorale doorbraak van het FN veranderde dat. De migrantenproblematiek
staat sindsdien hoog op de agenda (Rydgren 2003; Schain 2006). Schain
(2006) stelt dat gedurende een periode van 15 jaar het FN grote invloed heeft gehad op het
stemgedrag van Franse burgers, zowel kiezers van traditioneel links als rechts gingen op FN
68