2606-volledige-tekst_tcm28-124504

6.4.1 Wisselwerking
Directe wisselwerking
Het meest in het oog springende voorbeeld van directe wisselwerking is de hierboven
beschreven tegendemonstratie van het Millatu Ibrahimnetwerk tijdens de verkiezingsoptochten
van Pro-NRW. Al vond hier dus eigenlijk geen gewelddadige confrontatie plaats
tussen het radicale-islamveld en het anti-islamveld, maar tussen het radicale-islamveld en
de politie. Meer voorbeelden van directe confrontaties op straat treffen we niet aan in de
literatuur. Dat maakt wellicht ook dat het BfV opmerkt dat radicale moslims zich nauwelijks
laten provoceren door de verschillende anti-islamdemonstraties.
Wel zijn er andere voorbeelden van directe wisselwerking, waarbij anti-islaminitiatieven
leiden tot bedreigingen vanuit het radicale-islamveld. Zo was er een anonieme dreiging
tegen Pegida, waardoor de demonstratie afgelast werd. Een ander voorbeeld is de doodsbedreiging
in de audioboodschap ‘Tod der Pro-NRW’, geuit door de in Duitsland geboren Yassin
Chouka, in reactie op de verspreiding van de Mohammedcartoons. Ook was er een geplande
maar verijdelde aanslag op Pro-NRW. We zijn geen voorbeelden tegengekomen waarbij
anti-islamactoren bedreigingen uitten richting radicale-islamactoren en directe confrontaties
met hen aangingen.
Wel zijn er voorbeelden van gewelddadige acties aan beide zijden die zijn gericht op
‘gewone’ actoren, die geen onderdeel vormen van het anti-islamveld, noch van het radicale
islam-veld. Zo is sprake van brandstichting bij moskeeën, onbetwistbaar een anti-islam-actie,
en vond er mishandeling plaats van zowel ‘gewone’ moslims als ‘gewone’ joden. Daarnaast
vond er brandstichting van synagogen plaats door radicale moslims. Zoals we in het
analytisch kader schetsten, wordt bij deze vormen van escalatie het oppositionele veld sterk
verbreed en wordt onder de ‘Ander’, niet alleen de ‘radicale Ander’, maar ook de ‘doorsnee
Ander’ geschaard.
Indirecte wisselwerking
Hoewel er een beperkt aantal voorbeelden is van directe wisselwerking tussen actoren uit
het anti-islam- en het radicale-islamveld, is er sprake van brede indirecte wisselwerking
tussen de twee velden. Het vertoog van anti-islamactoren is voor een deel gebaseerd op de
dreiging die uitgaat van de radicale islam. Jihadistische aanslagen in verschillende Europese
landen vormen in hun ogen de ultieme illustratie van het gevaar dat uitgaat van de
islam, en van de urgentie om de opkomst van de islam tegen te gaan. Hoewel het lijkt alsof
anti-islamorganisaties bestaan bij de gratie van de radicale islam, gaat deze claim te ver.
Ten eerste bestonden veel van deze organisaties al voordat de islam op hun agenda verscheen.
De dreiging die zij zien in de islam vormt in veel gevallen een onderdeel van een
bredere, xenofobe, nationalistische agenda. Ten tweede heeft een organisatie als Pegida,
zoals we zagen, een bredere agenda dan de islam, waarbij haar anti-establishmentthema
ook veel mensen mobiliseert. Tot slot wordt de islam niet alleen gezien als een terroristische
dreiging, maar ook als een culturele dreiging die voortkomt uit angst voor parallelle
samenlevingen en voor een vreemde cultuur die conservatief en autoritair gevonden wordt;
en on-Duits. Hoewel er dus sprake is van een dubbele dreiging, een terroristische en een
culturele, worden ze vaak in een adem genoemd, waarmee de hele islam als gewelddadig
neergezet wordt.
Hoewel het radicale-islamvertoog zich deels richt op het anti-islamveld, zoals op Pro-NRW
vanwege het verspreiden van de Mohammedcartoons, en op de leider van Pro-NRW, is het
niet zo dat het radicale-islamveld bestaat bij gratie van het anti-islamveld. De pijlen worden
gericht op een veel bredere ‘opponent’; het hele Westen, en ook heel Duitsland wordt geportretteerd
als anti-islam. Zo wordt Duitsland, door zijn militaire aanwezigheid en acties in
Afghanistan en door zijn steun aan het Oezbeekse regime, gezien als vijand van moslims.
Radicale moslims zien de publicatie van de Mohammedcartoons als een teken dat moslims
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
111