2606-volledige-tekst_tcm28-124504

In de daaropvolgende jaren werd het immigratie- en integratiebeleid onder de New Labourregeringen
van Blair en later Brown flink aangepast. Die ontwikkeling ging gepaard met
een verandering van het discours rondom immigratie en integratie. Mulvey (2010) stelt dat
onder New Labour immigratie als thema is geproblematiseerd en is geframed als ‘een
permanente crisis’, in lijn met een groeiende publieke onrust over het thema. In navolging
van het Cantle-rapport werden ‘gemeenschapscohesie’ en ‘gedeelde normen en waarden’ en
het ontwikkelen van een gevoel van ‘Britishness’ centrale pijlers binnen het immigratie- en
integratiebeleid. Kundnani (2007) spreekt in dit verband over het toenemende ‘integrationisme’.
Deze koerswijziging werd verder versterkt door de terroristische aanslagen in New
York en Londen. Daarnaast heeft de overheid in de nasleep van 9/11 onder de invoering van
contraterrorisme wetgeving veel nieuwe bevoegdheden gekregen. 12 Deze contraterrorisme
wetgeving is gericht op de bestrijding van alle vormen van extremisme, maar onderzoek
toont aan dat moslims disproportioneel door het beleid worden geraakt en dat er signalen
zijn van ‘racial profiling’ (Coppock e.a. 2014). 13 Abbas stelt dat deze sterke focus op antiterreur
burgerlijke vrijheden onder druk zet, en de negatieve beeldvorming over moslims in
het Verenigd Koninkrijk versterkt (2007: 294). 14
Onder de eerste conservatieve regering van Cameron wordt in 2011 nog duidelijker afstand
genomen van het multiculturele beleid. Het nieuwe beleid, aldus Cameron, draait om de
bevordering van een ‘stevig liberalisme’ waarin de waarden van gelijkheid, recht en vrijheid
van meningsuiting worden bestendigd, en waar migrantengroepen Britse waarden moeten
onderschrijven en de taal moeten beheersen. Deze nieuwe koers is ingegeven door de
noodzaak om de ‘home grown causes of extremist ideology’ aan te pakken en ervoor te zorgen
dat jonge moslims zich deel voelen van de Britse samenleving en daarmee minder vatbaar
zijn voor radicalisering. 15
Kassimeris en Jackson (2015: 185) stellen dat het uitgangspunt dat moslims een probleem
zijn vrij gangbaar is in het bredere publieke debat, een stelling die wordt bevestigd in de
interviews met experts. De berichtgeving in mainstream-dagbladen met een hoge oplage
zoals The Daily Mail, The Daily Express en The Times draagt volgens Busher in belangrijke mate
bij aan het beeld van de moslim als probleem (interview november 2015). Kundnani (2007)
wijst op de manier waarop het problematiseren van immigratie en immigranten een
geaccepteerd onderdeel is geworden van de retoriek van gevestigde partijen als Labour en
de Conservatieven. Volgens Kundnani is het ‘nieuwe integrationisme’ de voedingsbodem
voor een anti-islamgeluid dat steeds sterker ook vanuit het politieke midden komt. Hij
spreekt van een normaliseren van een “anti-Muslim political culture”, waarin de onverenigbaarheid
van Britse waarden en moslimgemeenschappen, met hun ‘vreemde waarden’,
centraal staat (2007: 29) 16 ‘High profile’-columnisten aan beide zijden van het politieke
spectrum, zoals Rod Liddle, Melanie Phillips en Niall Ferguson, dragen hier verder aan bij.
12 Dit betreft bevoegdheden op het gebied van stop-and-search, monitoren, arrestatie en detentie, en het formuleren van nieuwe misdaden zoals
het verspreiden van materiaal dat terrorisme verheerlijkt.
13 Een prominent onderdeel van de Britse antiterreur maatregelen is ‘CONTEST’, de overkoepelende contraterrorismestrategie die onder meer het
Prevent-programma omvat, gericht op het voorkomen van radicalisering bij moslims. Dat programma is in 2011 aangepast onder invloed van een
nieuwe koers onder de Tory regering van Cameron.
14 Abbas wijst op onvrede onder lokale gemeenschappen over de Britse beleidswijzigingen na de rellen van 2001, die beschouwd worden als een
‘blame the victim’-aanpak.
15 Speech van David Cameron, geciteerd op http://www.bbc.com/news/uk-politics-12371994
16 Kundnani schrijft verder: “Since 2001 (Bradford) (…) the existing right-wing critics of multiculturalism have found new allies from the centre and left
of the political spectrum, all agree that ‘managing’ cultural diversity is at the root of many problems facing British society” (Kundnani 2007: 26).
(“Sinds 2001 (Bradford) […] hebben de bestaande rechtse critici van het multiculturalisme nieuwe bondgenoten gevonden in het centrum en ter
linkerzijde van het politieke spectrum, die het allemaal erover eens zijn dat het ‘managen’ van culturele diversiteit aan de basis ligt van vele
problemen waar de Britse samenleving mee wordt geconfronteerd.”
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
33