2606-volledige-tekst_tcm28-124504

In het gewest Brussel gold in de eerste weken na de aanslagen in Parijs in november 2015
het hoogste veiligheidsniveau, niveau 4, en is op verschillende plekken de politie-inzet
vergroot (interview Coolsaet). Dit hangt mede samen met de verbanden tussen de aanslagplegers
in Parijs en Brusselse netwerken. Enkele weken na Parijs werd teruggegaan naar
veiligheidsniveau 3 (website nu.nl 26 november 2015). De aanslagen in Brussel van 22 maart
2016 maakten duidelijk dat er inderdaad sterke verbanden tussen die netwerken bestaan.
De aanslagen in Brussel waren onder meer reden om het veiligheidsniveau in het gewest
Brussel weer op te voeren naar niveau 4. 200 In Schotland was de verijdelde aanslag op het
vliegveld in Glasgow in 2010 aanleiding voor een veel zwaardere beveiliging van vliegvelden,
en werden gewapende agenten een normaal verschijnsel (het dragen van een wapen
door een agent is in het VK, anders dan in veel andere landen, geen standaard (interview
Fyfe).
De vraag of en hoe overheden specifieke maatregelen inzetten om verdere escalatie te
voorkomen na terroristische aanslagen lijkt daarmee samen te hangen met de nabijheid
van de aanslagen, maar dit is een aanname die nader onderzoek vergt.
9.2.4 Discussie en conclusie
Dit verkennende hoofdstuk geeft slechts een eerste, tentatief antwoord op de vraag wat
overheden doen om de-escalatie van de wisselwerking te bevorderen. Uit de verrichte
interviews komt het beeld naar voren dat de overheden in de onderzochte landen geen
expliciet, apart vastgesteld beleid lijken te hebben om escalatie van de wisselwerking tussen
actoren van beide velden te voorkomen. In het interview met de Britse experts kwam naar
voren dat in het Verenigd Koninkrijk op een dreigende escalatie van de wisselwerking
wordt gereageerd vanuit gevestigd langetermijnbeleid (interview Weeks). Nader onderzoek
(waaronder interviews met personen uit de beleidspraktijk) zou moeten aantonen of dit
inderdaad met stelligheid gezegd kan worden.
De aard van dat langetermijnbeleid loopt van land tot land uiteen. Op basis van het beschikbare
materiaal ontstaat de indruk dat een relatie bestaat tussen de bredere nationale
context, het dominante burgerschapsmodel en langetermijnbeleid ten aanzien van preventie
van radicalisering. Het lijkt erop dat burgerschapsmodellen en politieke cultuur – zoals
de laïcité in Frankrijk en de anti-extremismecultuur in Duitsland – een stempel drukken op
de preventieve aanpak die gekozen wordt. Het precieze karakter van die relatie kon binnen
de ruimte van deze verkennende studie niet worden uitgediept.
Daarnaast komt een tweede inzicht uit het materiaal naar voren, dat betrekking heeft op
de onevenwichtigheid van de wisselwerking. Die onevenwichtigheid, die in de rest van dit
rapport zo uitgebreid aan bod kwam, manifesteert zich ook op het terrein van de-escalatiebeleid.
Daarbinnen is sprake van een gedifferentieerde aanpak: politie en overheid gaan op
een verschillende manier met actoren uit beide velden om. Contraterrorisme-maatregelen
– waaronder preventieve deradicaliseringsprogramma’s – worden in de besproken landen
vooral toegepast op actoren uit het radicale-islamveld. Toch zijn er wel voorbeelden van
zogenaamde ‘lone actors’ uit de extreemrechtse hoek die berecht zijn onder contraterrorisme
wetgeving; zoals de voorbeelden van Pavlo Lapshyn en Zach Davies in het Verenigd
Koninkrijk.
Het ligt voor de hand dat de reactie van overheid en justitie afhankelijk is van de actierepertoires
die worden ingezet door actoren in beide velden. Er zijn voorbeelden van zwaar
geweld zoals moordaanslagen die dan ook aan beide zijden onder dezelfde wetgeving
worden berecht.
200 URL: https://www.europa-nu.nl/id/vk2lels30eva/aanslagen_in_brussel_22_maart_2016
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
177