2606-volledige-tekst_tcm28-124504

Wanneer we kijken naar de plaats van de islam en moslims in Frankrijk valt op dat van de
in het onderzoek onderscheiden groepen de tolerantie voor moslims het laagst is, vergeleken
met groepen als ‘joden’, ‘Maghrebijnen’ en ‘zwarten’ (CNCDH 2014) 70 . Volgens het
onderzoeksmedium Ipsos Sopra Steria, meent 53 % van de Fransen na de aanslagen op
Charlie Hebdo dat Frankrijk in oorlog is; en van deze groep denkt 16 % dat men met de islam
in oorlog is (tegenover 84 % specifiek met de jihadisten) (Ipsos Sopra Steria 2015).
5.1.3 Politiek systeem
Een aantal politieke karakteristieken kan volgens Lubbers en collega’s (2002) de populariteit
van het Front National in Frankrijk verklaren. Zo zorgt de aanwezigheid van andere partijen
aan de rechterflank met een anti-immigratieagenda ervoor dat op dit onderwerp meer
gestreden wordt. Uit hun analyse blijkt dat de grote rechtse partijen in Frankrijk gematigd
zijn over het immigratiethema, wat het Front National meer ruimte geeft. Overigens laat hun
analyse ook zien dat er niet altijd een duidelijk verband bestaat tussen bovenstaande factoren.
Daarnaast bezit het Front National een aantal karakteristieken die ervoor zorgen dat ze
meer stemmen krijgt, zoals een charismatisch leider (Jean-Marie Le Pen en later Marine Le
Pen), een sterke lokale organisatie en een actieve politieke basis (Lubbers e.a. 2002).
Bovendien blijkt het electorale systeem in Frankrijk met lokale en regionale verkiezingen in
het voordeel van het Front National te werken. Op deze niveaus bevinden zich sterke lokale
partijstructuren van het Front National en behaalt de partij relatief veel stemmen. De steun
voor de partij op lokaal en regionaal niveau zorgt ook voor grotere invloed op nationaal
niveau (Schain 2006: 287). Meer over de partij in paragraaf 4.
5.1.4 Maatschappelijke en internationale ontwikkelingen
Specifiek aan de Franse context is de aanwezigheid van de ‘banlieues’, de Franse buitenwijken,
of correcter: ZUS, de Zones Urbaines Sensibles, waarmee specifiek de arme buitenwijken
worden aangeduid. Deze banlieues kenmerken zich door hoge werkloosheid, criminaliteitscijfers,
sociale problematiek en een relatief hoog aantal migranten en hun nakomelingen. 71
De achterstelling en uitsluiting die de jongeren hier ervaren zorgt ervoor dat velen van hen
een diepe haat ontwikkelen ten opzichte van de maatschappij (Benichou e.a. 2015; Duijndam
2016). Dit is dan ook een rijke voedingsbodem voor radicalisering (Marret 2009, in
Boyle 2013). Hoewel maar weinig jongeren praktiserend zijn en de islam een kleine rol
speelt in het dagelijks leven, zien we dat de Franse jihadisten specifiek in deze banlieues
recruteren (Benichou e.a. 2015). Een relatief groot aantal van de geradicaliseerde jongeren
is dan ook afkomstig uit deze armere wijken (Benichou e.a. 2015). 72
Bovendien blijkt de gevangenis een plek te zijn waar meerdere geradicaliseerde jongeren
voor het eerst in contact komen met hun radicale inspiratiebronnen. Het betreft hierbij
voor een groot deel de jongeren uit de (eerdergenoemde) ZUS (Benichou e.a. 2015).
Ultraorthodoxe oorspronkelijk geweldloze organisaties die actief zijn in de banlieues zijn
de ‘salafisten’ en de ‘Tabligh’, een orthodoxe stroming afkomstig uit India en Pakistan. Zij
houden zich meer afzijdig van de Franse maatschappij (Roy 2004; Kepel 2011). Kepel (2011)
stelt dat zij in het gat springen dat de staat heeft achtergelaten. Zo hebben de Tabligh een
rol gespeeld bij het tegengaan van de drugsproblematiek in de wijken. Ook andere strikt
religieuze organisaties zijn in toenemende mate op het sociale vlak actief in de wijken,
zoals de Jeunes Musulmans de France (JMF).
70 In het betreffende onderzoek is onderscheid gemaakt tussen de genoemde groepen, waarbij er in de praktijk soms overlap is tussen genoemde
groepen (zoals ‘Maghrebijnen’ en ‘moslims’).
71 In Frankrijk bestaat een klein percentage van de woningen uit sociale woningbouw. Hierdoor zijn wijken met sociale woningbouw uitsluitend toegewezen
aan de in sociaaleconomisch opzicht zwaksten in de maatschappij.
72 Echter niet alle jongeren die wegens terrorisme zijn opgepakt zijn afkomstig uit deze wijken, zie bijvoorbeeld Slooter in De Volkskrant van 24 januari
2015.
Bedreigde identiteiten: De wisselwerking tussen anti-islambewegingen en de radicale islam
67