slika politike - Jovan Despotović

vreme. Ispod takvog idejnog pokrova odvijala se i nedavna revija kineskog filma, koja je uznekoliko zapadnoevropskih koprodukcija netačno nazvana FEST. Burno započeta i naglo prekinuta(očigledmo iz unutarpartijskih razloga) javna rasprava bivšeg ministra Đukića i sadašnjeg direktoraBerčeka začas je ukazala na stvarni sukob interesa u vladajućoj koalciji (SPS-JUL). Slično pismo senestrpljivo očekuje i u Muzeju savremene umetnosti (podsetnik: tadašnji ministar kulture Đukić je uistom paketu svoje kafanske ortake postavio za direktore Narodnog pozorišta i Muzeja).U očekivaju izvešataja Kristofa fon Inhofa, delagata Evropskog saveta koji je boravio u Beogradu,Novom Sadu i Vukovaru zbog pritužbi Hrvatske oko načina zaštite i evakuacije kulturnih dobara izSlavonije u Jugoslaviju tokom rata 1991/92. prilika je da se pokrene i pitanje zaštite samih srpskihumetničkih spomenika - ne samo na ratom ugroženim područijima.Zaista je lepo i za pohvalu što Ministarstvo kulture Srbije ulaže velika sredstva za zaštitu srpskihsrednjovekovnih manastira (što mu je svakako i osnovni posao), ali šta je, recimo, sa srpskomumetnošću 18. i 19. veka koja se velikim delom nalazi i na teritoriji Slavonije? Pa ako je državapokazala eventualnu nezainteresovanost, iznenađenje je da je još gore postupila Srpska pravoslavnacrkva (kojoj pripada najmanje 90 odsto srpskih kulturnih dobara sa toga područja). Doduše, u njenojorganizaciji, delom od države, a znatno većim delom od priloga emigracije, prikupljena su velikasredstva upravo za zaštitu crkvenih objekata i predmeta. Međutim, prema onome što crkva zapravosada čini sa ovim novcem neće se spasiti ništa, ili, pak, vrlo malo - osnovni cilj je, zapravo,izgradnja novih crkava na "oslobođenim teritorijama", dakako u srpsko-vizantijskom stilu, koji jeodjednom postao veoma popularan kod Justinovih učenika, Štaviše, javlja se jedan zaista novifenomen: zastrašujuće nipodaštavanje srpske barokne umetnosti, od crkvene arhitekture i ikonostasado slikarsta, čiji se najznačajniji primerci nalaze na teritoriji Slavonije i Vojvodine. Saglasno ovomeje mišljenje danas već sasvim oficijelno u krugovima crkvenih velikodostojnika, kako je srpskibarok neprirodno telo u srpskoj umetnosti; on je zapadno-katolički uvoz koji uništava zdraviorganizam srpske vizantijske duhovne i umetničke tradicije. Kako je navedeno: "Ne može da se(pravoslavna) duša moli Bogu pred (katoličkim) ikonostasom". Malo poznati primeri za širu javnostpostaju sve mnogobrojniji: preslikavanje crkava, izbacivanje ikonstasa iz crkava i naručivanje novih(trenutno se 56 crkava prerađuje, obnavlja ili gradi u novom stilu), a iskazana je namera da se čak imanastir Bođani - letnja rezidencija bačkog episkopa, poruši zbog svog baroknog izgleda!Primetno je da se srpski nacionalni jastrebovi, poput poznatih slikara, istoričara umetnosti ieksperata za ovu umetnost, ne oglašavaju zbog ovakvog "autogenocida", kako sami vole da kažu. Iliih upravo ova nacionalna zadaća zanima samo do nivoa efektne antihrvatske propagande. Sva jeprilika sa se rešavanje zapuštenih nacionalnih poslova odvija nekim drugim redosledom imetodologijom. Prema dosadašnjim postignućima, krajnji cilj je već sasvim vidljiv.Vreme umetnosti, br. 6, Vreme, 27. februar 1995.Ugao gledanja"Promenite ugao gledanja" jedan je slogana započete kampanje Ministarstva kulture Srbije podnazivom "1995. godina kulture". Sa očiglednim neuspehom završila se prošlogodišnja akcija istogMinistarstva protiv "novokomponovanog haosa", jer upravo isti kulturnački stratezi nikako dashvate neophodnost promene nekih od osnovnih uzroka koji su doveli do duboke institucionalnekrize kulture i stvaralaštva u nivou državne brige i podrške.Karakteristično je da su već u prvoj nedelji pokrenute kampanje usledili neki evidentno negativnidogađaji: donet je novi propis o deviznom poslovanju u zemlji, koji je smesta zaustavio ionakominimalni uvoz stranih časopisa i knjiga čime smo sebe gurnuli u još veću izolaciju, samiprimenjujući rigoroznije sankcije od onih koje su nam Ujedninjene nacije propisale; zatim, štrajkBaleta Narodnog pozorišta zbog stanja u ovoj kući za koji je Ministarstvo iz samo njemu znanihrazloga nezainteresovano; najzad, krajnje primitivno samoproglašavanje jugoslovenskogpredstavnika za venecijanski Bijenale, koji je aminovano sa vrha vlasti, te naknadno određivanjeinstitucije koja će realizovati ovaj posao i komesara izložbe, što je upravo obrnut redosled poteza,prvi put od kada se iz Beograda šalju učesnici na ovu najvažniju likovnu smotru u svetu. Na šta oviprimeri ukazuju?Najpre, da je stanje u vrhunskim nacionalnim institucijama kulture, onima za koje neposrednoodgovara Ministarstvo kulture, upravo zapušteno do nedozvoljenog stepena: i to u svim segmentima- programskom, kadrovskom, finasijskom. U nekim slučajevima, čelnici tih institucija su laici, koji