slika politike - Jovan Despotović

I UMETNICI U NEVREMENUMileta Prodanović: 'Tama'Metaforička ili doslovna tama? Najnovija samostalna izložba Milete Prodanovića u Galeriji ULUS-au jednom totalno zaokruženom koncepcijskom izgledu realizovanom plastičkim jezikom slike,objekata i ilustracijama na uzbudljiv način problematizuje pojam tame u vizuelnim umetnostima i udanašnjem vremenu pomrašenih horizonata politike, kulture, ideologije... Polazeći od jedne, kako jeProdanović shvata, likovne pogreške u predstavljanju detalja na ikoni Sv. Đorđa iz 13. veka – kadaje umesto ukrasa na oklopu ovog svetog ratnika naslikan crni pravougaoni otvor a na način suprotanuobičajenoj inverznoj prespektivi vizantijskog slikarstva, upravo na iluzionistički načinpredstavljena dubina prostora, on nadalje razvija temu tame kao odsustva svetlosti, odnosno,ukazivanje na smisao nevidljivog – idealnog dela sveta (prema Platonovoj podeli i tumačenju). Štaje skriveno u tom detalju ikone kao i u svim ostalim umetničkim predmetima koji čine ovu izložbu(slikama i objektima) u toj vrnoj svetlosti tame? Ovo pitanje i odgovor koji se direktno tiče 'estetskekonstante Prodanovićeve umetnosti' a to je konstatacija koju je u tekstu kataloga izrekao SretenUgričić, stvorena je slikovna predstava 'onoga što nema konkretan vidljivi oblik a inicira zamišljanjemogućih oblika'.Idejno, konceptualno i metaforičko ishodište u Prodanovićevom plastičkom sistemu upravo je ovadvosmislica koja neiskustveno doživljene granice dve realnosti slobodno i izbudljivo premešta izjednog stanja u drugo, iz svetlosti u tamu i obratno. Tama je inverzna svetlost, svetlost jekomplementarna tami, a za likovne, dakle vizuelne, dakle one umetnosti koje se gledaju, pogodno jepodručije poigravanja, dovođenja u paradoks i aporiju praktičnih i ampirijskih shvatanja koja se vrlolako mogu ispostaviti kao tragične sudbine. Da li su Prodanovićeve slike na ovoj izložbi slike tamepreko kojih prodire prigušene vetlo violentnih sazvučja, zlatnih prodora i krhkih velina, ili su onezapravo svetla velika polja prekrivena konačnom i neporecivom tamom?Bukvalno čitanje ove izložbe pre bi se kretalo prema razumevanju smusla tmine – dakle,psihološkog, socijalnog i etičkog ovdašnjeg stanja koje danas nimalo ne treba dokazivati. Kaoizrazito senzibilizovan stvaralac naročito osetljiv na dnevne i epohalne događaje koje proživljavamo,Prodanović jezikom plastičkih, otvorenih šifara govori i svedoči o svom vremenu zatamnjenihperspektiva. Opšte duhovno stanje, katastrofično i apokaliptično prema meri civilizacije ovogvremena, uznemirava neke savesti očigledno sve do trenutka kada se, na posve posvećen način o timegzistencijalnim činjenicama mora progovoriti na svaki način, pa i na ovaj umetnički.Ova izložba slika Milete Prodanovića stoji na samom početku onog niza danas angažovane likovneumetnosti koji imaju potrebu da snažno uznemire već ionako uznemirenu i potresenu savestdanašnjih gledalaca. Možda je samo, ovom prilikom je takav slučaj, da ovde optimizma i lažnihnada nema. Tama Milete Prodanovića izgleda kao tmina za čije razumevanje neće biti dovoljni nisveti ratnici poput Sv. Đorđa. U ostalom, ratnici nikada to nisu ni činili.Treći program Radio Beograda, septembar 1995.’Pogled na zid’Svakodnevno beležeći pojave, događaje i ličnosti koje su bile najprisutnije u oficijelnoj, a još više nabeogradskoj alternativnoj sceni, na radiju B 92 u periodu 1994-1996, Darka Radosavljević jeodlučila da kao svojevrsnu, a kasnije će se ispostaviti i kao razložnu dosetku, u kancelariji svogglavnog i odgovornog urednika, "koja je najprometnije mesto u radiju, ali i prometnije od mnogihjavnih galerija", napravi male izložbe upravo tih umetnika koji su promovisani ili predstavljeni unjenim programima. Nakon dve i po godine ona se odlučila da zaokruži ovu, sada već veliku serijuindividualnih prezentacija, te da uz objavljivanje knjige-kataloga načini i zajedničku izložbu’Pogled na zid’ upravo tih autora, A kao svojevrsnu misao i stav o ovom vremenu, ona je uzprikazane umetnike u knjizi izložila i najkarakterističnije kritičare i teoretičare objavljujući njihoveprateće tekstove.Gledajići ovu zanimljivu izložbu moguće je autore sistematizovati po nekolikim kriterijumima: presvega prema plastičkim koncepcijama, poetikama kojima pribegavaju u svojom radu, potom premamestu koje zauzimaju u trenutnim zbivanjima u našem aktivnom umetničkom sistemu, najzad iprema generacijskoj pripadnosti. Među najstarije i dakako najetabliranije autore spadaju, na primer,Bora Iljovski, Marija Dragojlović, Raša Todosijević, Era Milivojević i Čedomir Vasić, manje-više