slika politike - Jovan Despotović

predmetima druge i treće kategorije po značaju koji se nalaze na njihovim teritorijama ili se čuvaju unjihovim institucijama. Mreža je velika, ima preko 1000 ustanova, ali ona nije racionalno nitiefikasno organizovana. Prethodna administracija je pokušala da tu uvede red što je naišlo naogroman otpor pre svega stručne javnosti, konzervatora, muzealaca, arhitekata... a i samih ustanovaza zaštitu usled nerazumevanja namera državne uprave u ovoj oblasti i ciljeve opšte tranzicionepolitike koja je bila primenjivana i na oblast kulture. I dan-danas se čuje prigovor da je ondašnjaadministracija 'uništila' tu mrežu što je, u promenjenim uslovima od 2004. godine, dovelo donesagledivih posledica. A namera je bila jednostavna: da se na novi način, efikasniji i modernijiustanove zaštite organizuju i da počnu da rade bolje, a to znači planski i ekonomičnije, da dobijudruge izvore finansiranja a ne samo da budu na jednom – budžetu Republike Srbije.Četvrti nivo je kadrovski. Poslednjih petnaest godina stručnjaci u ovoj oblasti retko sumogli da idu u inostranstvo i da svoja znanja upotpunjavaju modernim, savremenijim načinimazaštite, od novih načina prezentacije do digitalizacije dokumentacije i registara. Država je pokušala,pri resornom Ministarstvu, da finansira ovaj program, ali nije uspela jer je od tolikog obiman da semoraju uključiti i druga ministarstva – poput obrazovanja i nauke.Razlozi za dopune (i povlačenje iz procedure izglasavanja) Zakona o kulturnim dobrima bilisu neophodnost izrade jednog opšteg Zakon o kulturnoj baštini, kao i pisanje posebnih zakona odelatnosti zavoda, muzeja, arhiva i biblioteka što podrazumeva svođenje Zakona samo na opštenorme zaštite nepokretnih, pokretnih i nematerijalnih kulturnih dobara, kao i arhivske i filmskegrađe te stare i retke knjige. Zavodi za zaštitu spomenika kulture nadležni su za očuvanjenepokretnih spomenika kulture (arheološka nalazišta, arhitektonsko i industrijsko nasleđe), a muzeji,arhivi i biblioteke za pokretna i nematerijalna kulturna dobra (umetnički i istorijski predmeti,arhivski i filmski fondovi, stara i retka knjiga, dokumentacija i druge muzealije i arhivalije).Postoje i dodatni razlozi za dopune i izmene Zakona:• usaglašavanje sa međunarodnim propisima i normama, kao i potpuno usklađivanje sainternacionalnom terminologijom (npr. nova kategorizacija kulturnih dobara)• usaglašavanje sa Rezolucijom 1244 SB UN koja se odnosi na poseban status Kosova iMetohije (određivanje zakonskih nadležnosti ustanova zaštite na Kosovu i Metohiji, ali ionih koje su privremeno dislocirane iz te pokrajine), kao i dodatno i detaljnijeusaglašavanje sa Omnibusom koji se odnosi na Autonomnu pokrajinu Vojvodinu• usaglašavanje sa novoizglasanim zakonima Republike Srbije a ulaze u problematikuzaštite kulturne baštine (kao i najavljenog novog republičkog Ustava)• usaglašavanje sa potrebama crkava i verskih zajednica, u saradnji sa Ministarstvomvera, posebno zbog izglasavanja novog Zakona o crkvama i verskim zajednicama.Tom, novom predlogu Zakona treba dodati i:• drugačiji način izbora direktora ustanova zaštite (isključivo javnim konkursom)• periodično licenciranje rada svih zaposlenih u stručnim službama zaštite (arheologa,konzervatora, restauratora, arhitekata, muzealaca, kustosa, arhivista, bibliotekara...)• pooštravanje obaveze vlasnika ili korisnika objekata koji su pod zaštitom države• obeležavanje svakog kategorisanog kulturnog dobra, a svako kategorisano kulturnodobro kome preti neposredna (ratna) opasnost od uništenja mora biti obeleženo imeđunarodnom oznakom ’Plavi štit’• efikasniji inspekcijski postupak državnih i specijalizovanih organa ne samo u upravnomveć i u stručnom nadzoru• proširivanje i pooštravanje krivični i prekršajnih odredbi i po vrsti dela i po visini kazniOd vremena donošenja 'Venecijanske povelje o arhitektonskoj baštini' 1964. godine, do usvajanja'Konvencije o arhitektonskoj baštini' u Grenadi od strane evropskih država 1985. godine, prošlo jedosta vremena. Ovim dokumentima razdoblje zaštite spomenika kulture u kome su zaštićavana'remek-dela' nacionalne i svetske kulturne baštine, od prilike do prilike, preraslo je u celovitintegrativni pristup očuvanja nepokretne, pokretne i nematerijalne baštine, a od vremenakonferencije u Grenadi prevaziđen je i pristup baštini koji je do tada bio redukovan na 'zaštitu' ukorist njene 'revitalizavije'. I taj korpus legislative, pored drugih, postao je obavezno štivo svimdržavama koje su pretendovale da uđu u Evropsku uniju. Jasno je da su sazrele okolnosti da sezakonodavstvo u oblasti spomenika kulture i u Srbiji uskladi ne samo sa 'Konvencijom oarhitektonskoj baštini' iz Grenade, nego i sa 'Smernicama očuvanja baštine' koje je, u sprovođenjuKonvencije, postavio Savet Evrope 2000. godine. One su opšte prihvaćene u evropskim državama i