slika politike - Jovan Despotović

tom društvenom sloju, a danas je ona razumljiva svakome kome ima nameru da napravi karijeru ubilo kojoj oblasti.Miloševićev isto tako totalitarni režim najzad je dobio priliku da pokaže svoje pravo licenetolerantnog stava prema drugačijem ili suprotnom političkom mišljenju radikalizovao je i pristupprema problemima ostvarivanja umetničkih sloboda. Afere koje su jedna za drugom potresale srpskukulturu tokom devedesetih godina (na primer, smene direktora mnogih pa i najvećih umetničkihinstitucija poput Narodnog pozorišta, Muzeja savremene umetnosti, Beogradskog dramskogpozorišta itd. a sada se priprema da na zatvorsku kaznu pošalje vođu radikalne umetničke grupe"Magnet" Nuneta Popovića zbog javnih performansa u kojima je oštro kritikovao negativnedruštvene tendencije za koje su odgovorni političari od samog Miloševića do novih lokalnih vlasti)svakome su jasno pokazale šta režim stvarno misli o ovim društvenim poslovima.Jedna neformalna podela poslova kao da je tada načinjena među dvojkom tirana: predsednikMilošević se uzeo baviti međunarodnim položajem države, privredom i ekonomijom a njegovideološki mentor i vođa jugoslovenskih (neo)komunista Mira Marković preuzela je brigu oobrazovanju, kulturi, umetnosti... Ovaj skladni par je u svojim rukama prikupio praktično svu vlastkomunicirajući sa podanicima isključivo preko svojih ličnih direktora, upravnika, umetnika,novinara i svih ostalih članova uže i šire familije - kelnera i sobarica njihovog ličnog režima.Tačno je da temeljno moralno očišćenje mora započeti od onih koji su ili sami najviše zagađeni ilisu dali najznačajniji doprinos tolikom zagađivanju. Tačno je i to da svako ima prava da uvidi kako jenekada bio u zabludi i da promeni mišljenje. Ali je tačno i to da nikako nije dovoljno da se njihova,u udobnim kabinetima i ateljeima sročena saopštenja samo pročitaju i da samo na taj način pokušajuda skinu ljagu sa sebe i svojih profesija. Dokazi o istinskoj promeni moraju biti jasno izneti.Teme nove umetnostiUprkos svemu, (što je postala česta uzrečica) protekle godine su u srpskoj serioznoj likovnojumetnosti pokazala zanimljivo kretanje među umetnicima i kritičarima obelodanjujući jednu velikupolemiku koja se vodi među zastupnicima estetike postmodernizma i novog ili drugog modernizma.Iz stručnih časopisa ova diskusija se prenela u tiražnija glasila otkrivajući ovdašnjoj javnostitrenutno najuzbudljiviju i najkvalitetniju inteletualnu aktivnost. Uz brojne samostalne izložbe kojesu promovisale još jednu generaciju zanimljivih najmladjih likovnih umetnika, reanimirane su ilipokrenute nove velike manifestacije poput Trijenala savremene jugoslovenske skulpture (Pančevo),Bijenala mlade jugoslovenske umetnosti (Vršac), Međunarodni bijenale grafike (Beograd),Memorijala Nadežde Petrovi (Čačak) itd. Ovi fenomeni prirodnog obnavljanja ovdašnje ozbiljne,posvećene, žive umetnosti prave istinski kreativni blok prema znatnoj akumulaciji lažne umetnostikoja je tokom proteklog, ne tako malog perioda dominirala, u svim vodećim medijima i delom u vrloznačajnim institucijama kulture.Na istoj strani ovog fenomena nalaze se sve one moralno očuvane ličnosti koje nisu dozvolile dabudu srozane u blato bespuća vremena “koje su pojeli skakavci” kako je govorio pokojni BorislavPekić. Tako postoji jedna slika nedavno preminulog akademika Miće Popovića (izabranogsvojevremeno od autoritativnog žirija vrlo različitih kritičara za najznačajnijeg srpskog slikara nakon1950. godine, a na godišnjicu njegove smrti decembra 1997. formiran je Odbor koji će dodeljivatinagradu za umetnost koja nosi njegovo ime), koja se zove “Ne, hvala”. Na njoj je sam autor sauzdignutom rukom u stavu odbijanja i sa ispisanim nazivom. Sadržaj te slike je poput Kainovogznaka obeležio Popovićevu ukupnu životnu filozofiju koliko i stvaralačku estetiku još od vremenanjegove prve, mladalačke pobune protiv dogmatskih postulata socijalističkog realizma u umetnostina studijama na Akademiji u Beogradu (kada je sa grupom studenata slikarstva kraće vreme boraviou Zadru 1947. godine, a zbog tog samovoljnog napuštanja škole on jedini iz te grupe nikada u njunije bio vraćen), potom prve samostalne izložbe 1950. kada je promenom teme u svom slikarstvuizazvao prvu javnu osudu (obavezne socijalističke ilustracije posleratne obnove i izgradnje zamenioje portretima preostalih pripadnika građanske klase što je u oficijelnim umetničkim krugovimadoživljeno kao javni šamar), a definitivno umetničko i ideološko “ne” demonstrirao je upornosedamdesetih godina u famoznom ciklusu “Slikarstvo prizora” u kome je nastao i pomenuti rad.Kako je sam svedočio, držao je da je upravo estetika njegovog “slikarstva prizora” pravisocijalistički realizam jer je u njemu prikazivao životnu i socijalnu zbilju tog vremena, a realizam jeu ovom slučaju značio istinu, a to je sve zajedno odvodilo Popovićevu umetnost kroz mnoge zabraneili javni politički linč kome je neprestano bivao izložen. (Zanimljivo je primetiti da je povodomsmrti Miće Popovića “Politika” objavila izjave mnogih koji su ili učestvovali u njegovom progonuili su se pak pravili da ne vide kako se režim prema njemu odnosi.) To svoje “Ne, hvala” Mića