Giáo án cả năm Sinh học Lớp 10 - 11 - 12 (2018-2019)

10p
điều hòa hoạt động của gen ở sinh
vật nhân sơ.
GV: Ôpêrôn lac là gì? Cho ví dụ.
HS: Đọc mục II trang 18 trả lời câu
hỏi.
GV: Nhận xétvà bổ sung để hoàn
thiện kiến thức.
GV: + Cấu tạo của ôpêrôn lac gồm
các thành phần nào?
+ Ôpêrôn lac hoạt động như thế nào?
HS: Trả lời câu hỏi, lớp nhận xét bổ
sung.
GV: Nhận xét và bổ sung để hoàn
thiện kiến thức.
GV: Yêu cầu HS quan sát hình 3.2a,
3.2b trang 16, 17 SGK và cho biết:
+ Những biểu hiện ở gen R và
ôpêrôn lac trong trạng thái bị ức chế
(I)
+ Những biểu hiện ở gen R và
ôpêrôn lac khi có các chất cảm ứng
lactôzơ (II).
HS: Thảo luận trong nhóm -> đại
diện của nhóm trình bày -> Các HS
khác bổ sung.
GV: Nhận xét, đánh giá, tổng kết.
GV bổ sung thêm: Khi lactôzơ bị
phân giải hết, chất ức chế được giải
phóng. Chất ức chế chuyển từ trạng
thía bất hoạt sang trạng thái hoạt
động đến bám vào vùng chỉ huy và
ôpêrôn lại chuyển sang trạng thái bị
ức chế.
* Khái niệm về ôpêron: Operon là các gen trên
ADN của vi khuẩn thường được phân bố thành
một cụm, có liên quan với nhau về chức năng và
có chung một cơ chế điều hòa .
VD: Ôpêrôn Lac ở vi khuẩn E.Coli điều hòa tổng
hợp các enzim giúp chúng sử dụng đường lactôzơ.
* Thành phần của Ôpêrôn Lac gồm:
- Vùng khởi động (P): Là nơi mà ARN
polimeraza bám vào và khởi đầu phiên mã.
- Vùng vận hành (O): là vị trí tương tác với chất
prôtêin ức chế ngăn cản phiên mã.
- Nhóm gen cấu trúc (Z, Y, A): Quy định tổng
hợp enzim tham gia vào các phản ứng phan giải
đường lactôzơ.
2. Cơ chế hoạt động của ôpêrôn lac ở E.Coli.
- Khi môi trường không lac tôzơ:
+ Gen điều hòa (R) tổng hợp prôtêin ức chế.
+ Prôtêin ức chế đến bám vào vùng vận hành (O)
.
+ Các gen cấu trúc không hoạt động phiên mã →
không tạo ra enzim phân giải đường lactôzơ.
- Khi môi trường có lactôzơ:
+ Phân tử lactôzơ liên kết với prôtêin ức chế, làm
biến đổi cấu hình prôtêin.
+ Prôtêin ức chế không liên kết được với vùng
vận hành O ( bất hoạt) → mARN của các gen Z,
Y, A được tổng hợp và sau đó được dịch mã →
tổng hợp các enzim phân giải đường lactôzơ.
+ Khi đường lactôzơ bị phân giải hết, prôtêin ức
chế lại liên kết với vùng vận hành→ phiên mã bị
dừng.
3. Thực hành/ Luyện tập: (5p)
Trong tế bào có rất nhiều gen, song ở mỗi thời điểm chỉ có một số gen hoạt động, phần lớn
các gen còn lại bất hoạt. Vậy cơ chế nào giúp cơ thể thực hiện quá trình này?
4. Vận dụng:
- Học bài và trả lời câu hỏi cuối bài SGK trang 19.
- Nghiên cứu bài đột biến gen trang 20.
V. Rút kinh nghiệm: