Giáo án cả năm Sinh học Lớp 10 - 11 - 12 (2018-2019)

2. Kết nối:
TG Hoạt động của GV - HS Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm về
quần xã sinh vật.
GV:Trong ao có những quần thể sinh
vật nào đang sống, quan hệ giữa các
quần thể sinh vật đó? Các quần thể đó
là cùng loài hay khác loài? Quần xã
sinh vật là gì?
HS: Nghiên cứu thông tin SGK và hình
40.1 để trả lời.
GV: Nhận xét và bổ sung để hoàn thiện
kiến thức.
Hoạt động 2: Tìm hiểu các đặc trưng
cơ bản của quần xã.
5p
15p
15p
GV: Yêu cầu HS kể tên một số loài
trong quần xã rừng nhiệt đới và quần xã
sa mạc?
So sánh số loài của 2 quần xã? Độ đa
dạng của quần xã phụ thuộc vào yếu tố
nào? Số lượng cá thể ở các quần thể
khác nhau trong quần xã có bằng nhau
không? Vì sao? Vậy thế nào là loài ưu
thế?
GV: Trong các loài ưu thế của quần xã
có một loài tiêu biểu gọi là loài đặc
trưng.
HS: Nêu các khái niệm về loài ưu thế
và loài đặc trưng. Ví dụ minh họa.
GV: Nhân xét và bổ sung đề hoàn thiện
kiến thức.
GV: Trong ao nuôi cá thường có mấy
tầng? Ở thềm lục địa thường có mấy
tầng? Sự phân bố cá thể theo các
khoảng không gian khác nhau trong
quần xã có ý nghĩa gì?
HS: Nghiên cứu thông tin SGK và trả
lời các câu hỏi.
Hoạt động 3: Tìm hiểu quan hệ giữa
các loài trong quần xã.
GV: Trong quần xã sinh vật các loài
I. KHÁI NIỆM VỀ QUẦN XÃ SINH VẬT
1. Định nghĩa:
* Định nghĩa: Quần xã sinh vật là tập hợp
các quần thể sinh vật thuộc nhiều loài khác
nhau, cùng sống trong một không gian và
thời gian nhất định.
- Các sinh vật trong quần xã có mối quan hệ
gắn bó với nhau như một thể thống nhất do
vậy quần xã có cấu trúc tương đối ổn định.
* VD: Quần xã sinh vật sống trong ao
II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA
QUẦN XÃ
1. Đặc trưng về thành loài trong quần xã.
- Số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi
loài: là mức độ đa dạng của quần xã, biểu thị
sự biến động, ổn định hay suy thoái của quần
thể. Quần thể ổn định thường có số lượng
loài lớn và số lượng cá thể của laòi cao.
- Loài ưu thế và loài đặc trưng:
+ Loài ưu thế là những loài đóng vai trò
quan trọng trong quần xã do có số lượng cá
thể nhiều, sinh khối lớn, hoạt động mạnh.
VD: Quần xã sinh vật ở cạn loài thực vật
có hạt là loài ưu thế.
+ Loài đặc trưng là loài chỉ có ở một quần xã
nào đó, hoặc là loài có số lượng nhiều hơn
hẳn các loài khác và có vai trò quan trọng
trong quần xã.
VD: Cá cóc có ở rừng Tam Đảo, cây cọ ở
phú thọ…
2. Đặc trưng về phân bố trong không gian
của quần xã:
- Phân bố theo chiều thẳng đứng.
VD: Sự phân tầng của quần xã sinh vật rừng
mưa nhiệt đới.
- Phân bố theo chiều ngang:
VD: Phân bố của sinh vật ở thềm lục địa từ
đỉnh núi đến sườn núi.
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI
TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT.
1. Các mối quan hệ sinh thái:
* Quan hệ hỗ trợ:
- Cộng sinh,hợp tác, hội sinh.
* Quan hệ đối kháng:
- Cạnh tranh, kí sinh, ức chế cảm nhiễm,
sinh vật này ăn sinh vật khác.