Wortubuku fu Sranan Tongo - SIL International

tiki todoprasoro
tiki
1) znw. stok, staak. Teki wan tiki dan yu e hari wan
dyompofutu ini a santi. Neem een stok en teken
een hinkelbaan in het zand. ZIE: taki3.
2) ww. iemand met een stok slaan. Efu un no sidon
pî, mama o kon tiki unu. Als jullie niet rustig
zitten, zal mama jullie met een stok komen
slaan.
tikotiko znw. hik. Tikotiko hori en wan langa pisten
kba. Hij heeft al een hele tijd de hik.
tin telw. tien. ZIE TABEL BIJ: nomru.
di fu tin rangtelw. tiende.
tinadri telw. dertien. ZIE TREFWOORD: tin-na-dri.
tingatinga ['tiŋ ga 'tiŋ ga] ww. voortsukkelen, met
moeite lopen. A no oma mi si e tingatinga kon
drape? Is dat oma niet die ik daar met moeite
zie lopen?
tingi ['ti ŋi]
1) ww. stinken, laten stinken. A dede alata ben tingi
a heri oso. Het hele huis stonk naar de dode rat.
2) znw. stank. Mi no man nanga a tingi fu den
dot'wagi. Ik kan niet tegen de stank van de
vuilniswagens.
3) bnw. stinkend. Furu sma no lobi kweki bokoboko
bika den feni tak' na wan tingi meti. Veel
mensen fokken niet graag bokken omdat men
vind dat ze stinken.
tingifowru znw. gier. (Cathartidae). Er zijn
verschillende soorten gieren in Suriname, m.n.
de koningsgier, of granman-tingifowru, de
zwarte gier, of blaka-ede tingifowru, de
roodkopgier, of redi-ede tingifowru, en de grote-
en kleine-geelkopgier, of geri-ede tingifowru.
tingifowru-aka znw. geelkopcaracara. Milvago
chimachima (Falconidae).
tinkoko znw. stelt.
tin-na-aiti telw. achttien.
tin-na-dri telw. dertien. VAR.: tinadri.
tin-na-feifi telw. vijftien.
tin-na-fo telw. veertien.
tin-na-neigi telw. negentien.
tin-na-seibi telw. zeventien.
tin-na-siksi telw. zestien.
tinpasi znw. kruispunt. ZIE: uku1.
tiri1
1) bw. rustig. A boi disi no lobi taki. A lobi fu sidon
tiri na wan sei. Deze jongen houdt niet van
praten. Hij zit liever rustig aan de kant.
2) bnw. stil. A birti fu mi tiri. Sma no e meki
dyugudyugu dape. De buurt waar ik woon is
rustig. Men maakt er geen kabaal. ZIE:
dyugudyugu; opo-opo; bradyari.
tan tiri ww. stil blijven, zwijgen, stilstaan (van een
uurwerk). A m'ma bari den pikin fu den tan tiri
fu a kan yere san den e taki na radio. De
moeder zei tegen de kinderen stil te blijven
zodat ze kon horen wat er door de radio
omgeroepen werd. Efu yu no gi a oloisi keti, a o
Sranan Tongo - Nederlands Woordenboek
tan tiri. Als je de klok niet opwindt, gaat hij
stilstaan.
tiri2
1) ww. besturen, regeren, leiden. Den man di mus
tiri a kondre now, kisi wan hebi wroko na den
tapu. De mensen die het land nu moeten
besturen, hebben een zware taak op zich
genomen. ZIE: rigeri.
2) znw. bewind, regering. A tiri fu Sranan de na
anu fu Nieuw Front. Het besturen van
Suriname is in handen van het Nieuw Front.
Fosi 1975 Sranankondre ben de ondro a tiri fu
Holland. Voor 1975 was Suriname onder het
bewind van Nederland. ZIE: lanti.
tiriman znw. leider.
titei
1) znw. touw, draad, snaar.
2) znw. liaan. (variant van busititei).
3) znw. spier, pees. Fa mi waka so fara esde, dan
ala den titei fu mi futu kon span. Doordat ik
gisteren zo ver heb gelopen, zijn alle spieren in
mijn voeten gespannen.
4) znw. bloedvat. (variant van brudutitei).
5) ww. winnen. Yu no man titei mi nanga swen. Mi
na owru swenman. Je zal niet van me kunnen
winnen met zwemmen, ik heb vroeger veel
gezwommen. GEBRUIK: meer gebruikt door jonge
mensen. SYN: fon; wini.
hari neki titei ww. schreeuwen, zich ergeren. Yu
no abi fu hari yu neki titei nanga a boi. A no e
go arki yu. Je hoeft niet tegen de jongen te
schreeuwen, hij luistert toch niet naar je.
titei dyompo ww. spierverrekking oplopen. Di mi
misi fu skopu a bal, a titei fu mi bowtu kon
dyompo. Toen ik de bal miste, heb ik een
spierverrekking aan mijn dijbeen opgelopen.
titeisneki znw. bepaald soort slang. Oxybelis
soorten (Colubridae).
tnapu ww. staan. Teki wan sturu gi mi. Mi no man
tnapu moro. Haal even een stoel voor me. Ik
kan niet langer staan. ANT: sidon. VAR.: knapu;
snapu.
opo tnapu
1) ww. opstaan. Ala sma mus opo tnapu te
President kon ini a kamra. Iedereen moet
opstaan wanneer de president de kamer
binnenkomt.
2) ww. rechtop zetten. Opo a banabon tnapu, kraka
en, dan yu e poti doti gi en. Zet de bananeboom
recht op, zet er een stut bij en doe er wat aarde
omheen.
tobo znw. tobbe.
todo znw. kikker, pad. O. Salienta. A switi no todo.
Gezegde: Het is erg lekker! SYN: dyompometi.
todobere znw. kikkervisje. Orde Salienta.
tododyaki znw. paradoxale kikker. Pseudis
paradoxa (Pseudidae).
todoprasoro znw. paddestoel. (Fungi families).
145