Wortubuku fu Sranan Tongo - SIL International

igi-popokaisneki blaka
bigi-popokaisneki znw. groene boomboa. Corallus
caninus (Boidae). Ook bekend als kadasneki of
popokaisneki.
bigisensi znw. muntstuk van twee en een halve cent.
ZIE TABEL BIJ: moni.
bigisma
1) znw. volwassenen, ouders, ouder en wijzer
persoon. Te bigisma e taki, pikin-nengre mus
tan tiri. Als volwassenen spreken moeten
kinderen zwijgen. ANT: pikin-nengre.
2) znw. voorouders (maar ook grootouders, enz.).
Den bigisma fu mi ben de srafu. Mijn
voorouders waren slaven. SPEC: granmama;
granpapa; afo; trotro.
bigitaki znw. grootspraak, grootpraats (SN), brutale
praatjes.
gi bigitaki ww. brutaliseren, iemand brutaal
aanspreken. Luku fa mi yepi mi mati ala den
yari, dan now a e gi mi bigitaki. Kijk eens hoe
ik mijn vriend al die jaren geholpen heb, maar
nu wil hij me brutaliseren. Fosten den pikin
ben lespeki den bigisma, ma dis' ten den pikin
asranti, den e gi bigitaki. Vroeger hadden de
kinderen respect voor hun ouders, maar nu zijn
ze vrijpostig en hebben praatjes. ZIE: kosi1.
bigitodo znw. reuzenpad. Bufo marinus
(Bufonidae). Ook bekend als kras'todo.
bigiwan znw. de grote of belangrijke. TEGENHANGER:
pikinwan.
bigi-watradagu znw. Braziliaanse reuzenotter.
Pteronura brasiliensis (Mustelidae). Hij wordt
ook gewoon watradagu genoemd als het niet
nodig is hem te onderscheiden van de kleine
zwampotter.
bigiwowoyo centrale markt aan de waterkant in
Paramaribo. ZIE TREFWOORD: wowoyo.
bigiyari znw. groot verjaardagsfeest (gevierd op het
eerste, vijfde, en elk vijfde jaar daarna). ZIE:
yari1; bigi.
bika vw. omdat, opdat, want, daar. Mi bai wan paki
blon tide bika mi e go meki roti. Ik heb vandaag
een pakje meel gekocht omdat ik roti ga maken.
SYN: fu di. VAR.: bikasi.
bikasi ZIE TREFWOORD: bika.
bimba znw. elephantiasis, been dat is opgezet door
besmetting met filaria. SYN: bigifutu1. ZIE: bubu1.
birambi znw. birambi (de lange cilindervormig
vruchten lijken op kleine augurken). Averrhoa
bilimbi (Oxalidaceae). ZIE: fransman-birambi;
lontu-birambi.
birfrow znw. buurvrouw.
biri znw. bier. ZIE: sopi; dyogo.
birman znw. buurman.
birti
1) znw. buurt. Mi nanga Arnie e tan ini a srefi birti.
Arnie en ik wonen in dezelfde buurt.
2) znw. omgeving, wijk. Di Irak nanga Iran ben
feti, dan ala den tra kondre ini a birti fu den ben
26
e pina. Toen Irak en Iran in oorlog verwikkeld
waren, leden alle andere landen in de omgeving
eronder.
3) znw. buur. Esde den birti fu mi gwe na Amerika.
Gisteren zijn mijn buren naar Amerika
vertrokken. VAR.: birtisma.
birtisma znw. mensen die in dezelfde buurt wonen,
buren.
bisa znw. satanaap, baardsaki. Chiropotes satanas
(Cebidae). Ook bekend als kwataswagri. ZIE:
monki.
bisbisi-woron znw. aarsmade. Enterobius
vermicularis (Oxyuridae, O. Ascaridida).
bisi1 znw. bemoeienis. I no abi bisi dya. I mu gwe! Je
heb niets hier te zoeken. Ga weg! (lett: Je heb
geen bemoeienis hier...)
no abi bisi ww. geen bezwaar hebben, ergens
geen moeite mee hebben, niets mee te maken
hebben. I kan kon efu yu wani. Mi no abi bisi. Je
kunt komen als je wilt. Ik heb er geen moeite
mee.
San bisi yu? / O bisi yu? Wat is er aan de hand?
Wat bezielt je? GEBRUIK: Meestal gebruikt door
ouderen.
bisi2 znw. hebben en houden, bezit. Teki yu bisi, dan
yu e gwe! Neem je hebben en houden en ga
weg! SYN: taitai; pototo; bagasi; bondru.
bita
1) bnw. bitter van smaak. Te yu bori amsoi nanga
watra, a e bita moro dan te yu e bori en nanga
oli. Als je amsoi in water kookt, is het bitterder
dan wanneer je het met olie klaarmaakt.
2) znw. Drank gemaakt van geneeskrachtige
bladeren, hout of lianen. Wordt gebruikt als
medicijn tegen wormen, als laxeermiddel en om
eetlust op te wekken.
3) znw. sterke drank (b.v. whisky, rum, enz.). Fu
sanede yu e nyan a bita so? A no bun. Waarom
gebruik je zoveel sterke drank? Het is niet
goed voor je. ZIE: sopi.
bitakasaba znw. bittere cassave. Manihot esculenta
(Euphorbiaceae). De wortels van deze
cassavesoort bevatten een giftige stof die eerst
verwijderd moet worden alvorens de cassave
genuttigd kan worden. Na het schillen en raspen
van de cassave wordt de pulp gewassen en het
sap uitgeperst met behulp van een matapi. Van
de pulp wordt kasababrede en kwak gemaakt.
Van het sap maakt men o.a. goma, kasripo en
kasiri. ZIE: swit'kasaba.
bitawiwiri znw. een bittere bladgroente. Cestrum
latifolium (Solanaceae).
biten bw. bijtijds, tijdig. Efu mi ben meki den luku a
sani biten, dan kande a no bo broko. Als ik ze
tijdig ernaar had laten kijken, dan was het
misschien niet stuk gegaan.
blaka
1) bnw. zwart. ALGEMEEN: kloru1.
Sranan Tongo - Nederlands Woordenboek