tasavvuf feısefesi - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

tir; çünkü bütün fiiller Allah' ınd ır. Safi, diyor Ibnu'l-Â'r abi, bu mertebede
ölçü tan ımaz O, s ırf iyilik (el-hayr el-mahz) olan "S ırf Nur"un huzurundadır
(hazret en-Nur el-Mahz). Burada ahlaki yükümlülüklerin hiçbir tatbikat ı
yoktur. Fiilleri kendi nefsine ait saymak, "S ırf Karanlığın" huzurunda (hazret
ez-Zulmet el-Mahza) olmak ve şirke inanmakt ır396. Ib nu'l- Ar abi burada
tam bir Antinomian gibi dü şünmektedir.
2. Her ne olursa olsun bütün fillerin yok olmas ı. Bu mertebede Safi sadece
Allah' ın mutlak ve âlemdeki tek fail oldu ğunu idrak eder. Ibnu'l- Ar abi
insan ın hürriyeti sorusundp hem Muctezileye hem de E ş eariyeye çatar.
Ne insanın mutlak bir yapma hürriyeti oldu ğuna inanan Muct e zile, ne de
onu Allah' ın fiillerinin icras ında sadece bir alet kabul eden E ş cariler
haklıd ır. Gerçek niı, Ibnu'l-Arabrye göre, Allah' ın Kendisidir.
3. Mümkün varbkların sahip olduğu s ıfat ve vas ıflar ın yok olmas ı . Bununla
ibnu'l- Ar abi, safinin böyle bir halde sözü edilen mümkün varl ığa ait
s ıfat ve vas ıflar ın gerçekte Allah'a ait oldu ğunu idrak etmesini anlar. "I şitme,
görme ve Insani s ıfatlar ın bütün hakikatlar ı (cemic dyan stfCtt el-cabd) sadece
Allah'a aittir" 397. "Allah sende senin gözünle Kendisini görür ve böylece
gerçekte Kendisini görmü ş olur. S ıfatlar ın yok olmas ının anlamı i şte budur".
Ibnu'l-Arabi ayn ı
şekilde diyor ki: "Gerçek safi Allah' ı Allah'tan Allah'ta
Allah'ın gözüyle gören kimsedir; Allaha Allah' ın gözüyle de ğil de, Allah'tan
Allah'ta gören kimse ârif de ğildir. Allah'ı ne Allah'tan ne de Allah'ta gören,
fakat O'nu kendi gözüyle görmeyi umut eden kimse cahil ve perdelenmi ştir" 3"
ilı nu'l-Ar abi, o ana kadar, fena'n ın bu mertebesini ya şayan herhangi
bir kimseyi tanımadığını söyliyerek, onu di ğer mertebelerden ay ıran iki hususiyetten
bahseder: a) Böyle bir mertebeyi ya şayan safi, kendi ki şiliğinin veya
Allah'tan ba şka herhangi bir şeyin şuurunu elde edemez. b) Safinin bütün
duyulan bir tek duyu veya meleke haline gelerek her şeyi idrak eder ve
kavrar.
4. İnsamn kendi kişiliğinin (ilıttntn) yok olmas ı. Ibnu'l-Arabi'ye göre,
bu, s -afinin böyle bir durumda kendi zahiri nefsinin yoklu ğunu ve onun ask
olan de ğişmeye"' ve bozuln ıayan eevherin lıekâsun idrak etmesi demektir.
5. Bütün âlemin yok olmas ı, yani âlemin zâhiri cihetini tema şanın ve
zâhirin alt ındaki gerçek cihetinin idrakinin durmas ı .
396. Futiiheıt, II, s. 675.
397. Futidult, II, s. 676, 1. 9.
398. Fusüs, ss. 198, 147; türk. çev., ss. 121, 83. Kar., el-ecvibet el-la'ika, Loth. kat., 6591, var. 4.
399. Futiihat, II, s. 677.
129