tasavvuf feısefesi - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

nedeni ad ını verir, çünkü yarat ışın hedefi yalnız Yetkin İnsanda gerçekle şir244.
İnsan (Yetkin İnsan) olmasayd ı, yarat ış amaçs ız olacakt ı, çünkü Allah bilinmemiş
olacakt ı : Böylece Yetkin İnsan sayesindedir ki, bütün yarat ış ortaya
konmu ş, yani Allah hem alemde hem de Yetkin İnsanda tecelli etmi ştir.
Böylece ibnu'l-Arabrnin görü şüne göre, İnsan ın şerefi mübala ğa
edilemiyecek kadar yüksektir. İnsan, Allah' ın şimdiye kadar yaratt ığı en yüce
ve en saygı-de ğer yarat ıktır. Korunmal ı ve şereflendirilmelidir, çünkü " İnsan'a
ihtimam gösteren kimse Allah'a ihtimam göstermi ş olur"24 5. Yine
ibnu'l-Arabi diyor ki: "Allah' ın, şeriat ın korunmas ı uğruna bile olsa, sonunda
insan nefslerini yoketmesine ra ğmen, insan türünün muhafazas ımn dini
bağhlıktan çok daha fazla gözetilmeye hakk ı vard ır" 24 6. "Allah insanı o
derece yüceltmi ştir ki', ilave ediyor İ bnu'l- Ar abi, "en yüksekten en a şağıya
kadar göklerde ve yerde olan her şeyi onun denetimi alt ına yerle ştirmi ştir" 247 .
ib nu'l- Arabrnin dilinde bu, Yetkin İnsan'da bir araya gelmi ş olarak alemde
var olan her şey demektir.
ibnu'l- Ar abi insanı (Yetkin İnsan), biraz önce aç ıklanan anlamda,
sadece âlemin yarat ılış sebebi saymaz, ayn ı zamanda âlemin koruyucusu ve
muhafaza edicisi olarak da kabul eder. "Yetkin İnsan oldukça, Mem durumunu
sürdürür". " Şimdiki âlemin haznesinden ayr ılınca ve ondan uzakla şınca Allah
tarafından oraya yerle ştirilen şeylerin orada kalm ıyacağmı ve orada bulunan
şeylerin ileri ç ıkarak her parçan ın bir diğeriyle bir olaca ğını ve bütün bunlar
ın öteki 'Meme nakledilerek ebedi olarak mühür lenece ğini görmüyor
musun"248 .
Bu ilginç parça, Yetkin İnsan' ı yarat ılışın sebebi sayan ayn ı görü şün bir
ba şka yönünü bize gösterir. E ğer "sebep" yok olursa, eser de muhakkak yok
olur. Eğer Allah' ın, uğruna tecelli etti ği İnsan yok olacak olursa; ba şka deyi şle,
e ğer art ık bilinmemek Allah' ın iradesi ise, Allah hemen herhangi bir şekilde
tezahür etmeyi b ırakacak ve bütün âlem yok olacakt ır; çünkü İbnu'l-
244. Allah'ın yaratış hedefinin gerçekle şmesi şu Kur'an âyetinde gösterilen "sorumluluk"tur:
"Muhakkak ki biz, "sorumluluk"u göklere, yere ve da ğlara sunduk, fakat onlar bunu
ta şımayı reddederek, kaçmd ılar; ancak insan bunu ta şıdı". Kur'an, XXXIII, 72; kar,
Kleinere Schriften.., s. 134.
245. Fusils, s. 324; türk. çev., s. 222.
246. Fusiis, s. 323; türk. çev., s. 221. I bnu'l-Ar abi, bunun İslamda genel bir tutum oldu ğunu
gösterme ğe çalışarak şu Kur'ân âyetini naklediyor: "ve e ğer bar ışa yönelirlerse, sen de ona
yönel ve Allah'a tevekkül et". Kur., VIII, 61.
247. Fusrts, s. 402; türk. çev., s. 282, Kur'ân'a at ıf. "Allah' ın göklerde ve yerde olan her şeyi
buyru ğunuz alt ına verdi ğini görmedin mi" Kur., XXXI, 20. Kar., Kur., XIV, 37; XVI,
12, 14; XXIX, 61.
248. Fusits, s. 20; türk. çev., s. 8.
84