tasavvuf feısefesi - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

4. Batpli bilgi sadece baz ı kimselerde somutla şır (maddile şir). Velilik
kazan ılanıadığı gibi, o da kazamlamaz. İ bn u'l- Ar abi'ye göre, o, her şeyden
önce takdir edilmi ştir. Veli veli olarak do ğmuştur. Hiç kimse veli olamaz veya
bât ıni bilgiyi elde edemez. Bütün bunlar Allah' ın takdirine kalm ışt ır"s:
"Her birimizin bilinen bir makamı vard ır"309. Böylece ke şf derken İbnu'l-
Ar abrnin bütün kastettti ği, sadece kuvve ha]indeki bilginin aç ılması ve
insanın kalbinde uyumakta olan ilahi bilincin uyanmas ıdır. Perdeler kald
ırdınca, "kalp gözü" ezdi ve zamanl ı, fiil ve kuvve halinde her şeyi subût
hallerinde gerçekte nas ıllarsa öylece görürn°.
5. Verse yerse ihtimaliyet ürünü veren nazara bilginin tersine, sezgi
kesin bilgi verir311. Birinci ııin hedefi Hakk,'In gölgesi -Görülen _Mem- ikincisininki
ise, Hakikata). kendisidir. Bu bilgiyi elde etmenin tek yolu hakikat
lar ın " şuhûd"312 (vasttastz mü şahade) vas ıtas ı ile bilinmesidir. Allah' ın bilgisi
şuhûd olduğu gibi, inâyet etti ği kimselerin bilgisi de şuhad'tur.
6. Bât ıni bilgi asl ında Allah' ın bilgisi ile aymd ır313. Çe şitli türleri varm ış
gibi görünürse de, asl ında birdir. Aslında Allah' ın bilgisinin ayn ı oluşu şu şekilde
kamtlamr• hiç kimse bât ıni bilgiyi ke şfedip, Allahla asil birliğini, yani
Allah' ın (herhangi bir ön kesinti olmaks ız ın) sûfinin "i şitme", "görme" ve
bütün diğer melekeleri haline gelerek fena halini idrak etti ği sûfi "Makam" a
daha önce ula şmadıkça, bu bilgiyi elde edemez3 14. Bu, Allah'ta ve Allah'Ia
elde edilen Allah' ın bilgisidir. O, ayn ı zamanda, bizim O'nunla elde etti ğimiz
O'nun hakkındaki bilgimizdir (marrifetuke bihi bihi) 315 . Bu husus üzerinde daha
tam bir şekilde ibnu'l-Arabrnin fenâ nazariyesini i şlerken duraca ğız. Onun
aslında ayn ı türden olduğuna gelince, ibnu'l- Ar abi, farkl ı kanallardan
geliyor gibi görünüyorsa da, onun ortak bir kaynaktan ç ıktığını kabul eder.
308. "Subât halinde ne isen, varl ık halinde de osun", Fustis, ss. 122-123; türk. çev., s. 66.
309. KurYın, XXXVII, 164; kar., Fusıls, s. 122; türk. çev., s. 66.
310. Fusûs, ss. 245-246; türk. çev., ss. 157-158.
311. Fustis, ss. 336-337; türk. çev., s. 231.
312. Şuhıld (vasıtasız görme) deyimi Plotinus'un fürz'sm ın karşıhğıdır.
313. Tek fark şudur: Allah' ın bilgisi mutlak; sufininki ise, smul ıdır. Fusfıs, s. 378; türk. çev., s.
263. Bu farkın bir başka ifâde şekli de ilahi Bilincin kuvve halinde oldu ğunu söylemektir:
bu, I b nu '1- Arab rnin Yetkin İnsan' ında fiili hale gelir. I nu '1- Ar abi bunun "bilinceye
kadar" (Kur.; XLVII, 33) sözünden anla şılan mana olduğunu söylüyor.
314. Fusils, s. 378; türk, çev., 263.
315. Futidult, II, s. 393,1.23. Kar., Fusüs, s. 198; türk. çev., s. 121. Buna ayn ı zamanda "Kaderin
sırrı"ıun bilgisi de denir. Ib ılu'l-Arabi diyor ki: "Kaderin s ırrını (Sur el—Kader)
teferruath olarak (tafsflen ) bilen kimseler vard ır. Bunlar ya Allah' ın kendi bilgisini onlara
tanıtması ya da kendi acyâmn ı onlara açıklamas ı suretiyle Allah' ın bilgisinin muhtevas ını
bilirler. Onlar ın kendileri hakk ındaki bilgileri, Allah' ın onlar hakk ındaki bilgisine e şittir,
çünkü her iki bilgi de ayn ı kaynaktan elde edilir." Fustis, s. 47; türk, çev., s. 24.
102