tasavvuf feısefesi - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

u yön ya da "hakikata" nispetle bir ilk örne ğe benzeyen ilahi bir isme
tekâbül eder ve varl ığını o ilahi isme borçludur. Bu, Görülen Alemin Allah' ı
açıldıyan (resm eden) sıfatlar ı olduğu hakkında söylediklerinin bir ba şka şekilde
tekrar ından ba şka bir şey de ğildir. Fakat ib - Ar abi ilahi isimlere
her zaman âlemin sebepleri ad ını vermez. Futillnieda bazan onlara kendi
verdiği anlamıyla şartlar ad ım vererek, "Mem yokken Allah vard ı, ve bütün
ilahi isimlerle adland ırılmışt ı"ws diyecek kadar ileri gidiyor ki, bu, kelime
anlamıyla al ınacak olursa, onun tüm vandet-i vuctislcu sistemiyle çeli şik bir
ifâcledir. Dolay ısıyla biz onun, alem yokken (yani bir suret içinde de ğilken)
Allah vard ı (her hangi bir zaman an ında değil) ve Allah sadece güç halinde
bütün ilahi isimlerle tasvir edilmi şti, demek istedi ğini kabul etmeliyiz.
ib nu'l- Ar tutars ız bir dü şünce tarz ı gösterdiği, ba şka yerlerde
olduğu gibi, burada da aç ıkt ır. Bunun sebebi vandet-i vudid ö ğretisini sünni
islamın Allah anlayışı ile uzla şt ırmak için ısrarlı çaba göstermesi ve bunu
güç bulunca da metafizik paradoxlara ve çeli şkilere dalmas ıdır. Diyor ki:
Bizler Allah' ı tasvir eden (resm eden) s ıfatlar ve İsimleriz; Allah'ı Allah yapan,
O'nun hakkındaki bilgimizdir -ba şka deyişle O'nun isimleri Görülen _Mem
olmaks ızın hiç bir anlam ta şımaz, v.b., v.b.. Bir ba şka yerde ise, Allah var
oldu ve Görülen Alem'den önce ve ba ğımsız olarak bütün ilahi İsimleriyle
tasvir edildi, diyor.
• III (1)
a) Zât -S ıfatlar ve Isimler
İlahi zât, önceki iki bölümde bahsedilen ve Mutlak Hakikat' ın aynı olan
Bir Külli Cevherdir. İlahi bir Isim, ilahi Zatın sonsuz manzaralar ından birinde
ya da diğerinde ilahi Zat't ır; Zat' ın sınırlı ve belirli bir suretidir. S ıfat d ış
alemde tezâhür eden ilahi bir İsim'dir; ibnu'l-Arabi buna, ilahi Cavher'in
kendisini çe şitli mertebelerde göstermesi için bir tecelli yeri (meela), ya da bir
bir faaliyet alan ı (mazhar) 1°6 ad ım veriyor.
İlahi Zât, mutlak meçhullük halinde, bütün nitelik ve ili şkilerden bo ş
olan yahu bir monad't ır; o, meçhullerin en meçhulü (enker en-nekirat) 1°7,
İ bnu'l- Ar abrnin hazan söyledi ği gibi, "tek ba şına şey" ( eş _ şey,),dir ıos..
ğımsız ve de ğişmezdir"9. Her hangi bir cevher olmay ıp,
O, yok edilemez, ba
105. Futfıluit, I, s. 343
106. "Yer" ve "alan" v.b. gibi terimler herhangi bir maddi anlamda kabul edilmemelidir.
107. Fusas, s. 375; türk. çev., s. 261.
108. "O'na Şey demek adet olsayd ı, O'na Şey derdik ve bu, böylece, Isimlerin birincisi olurdu".
Futiihât, II, s. 74.
109. Bak., Fusils, s. 366; türk. çev., s.. 255. Kar., Futiihdt, II, s. 275.
46