tasavvuf feısefesi - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

ve nefsi körelten zahidan.e bir hayat ı savundu ğu hususu şüphesiz gibi görünmektedir.
Fakat Kur'ân ne tasavvufun bir vandet-i vud ıd görü şünü savunmakta
ne de bir kurulu ş olarak tasavvufu tasvip etmektedir.
İ bnu '1-Ar abi'nin zikretti ği Kur'an âyetlerinden ba şka bir gurubu da
en küçük bir vandet-i vudid şüphesinin olmad ığı ayetler te şkil eder. İ b nu'l-
Ar abi bu guruba tabii olmamakla birlikte, dahiyane olan bir tevil metodu
uygulamaktad ır. Bu türden pek çok âyete, daha önce ahiret görü şü ve Hüviyet,
Sıfatlar ve Isimler nazariyesi ile ilgili olarak, i şaret edilmi şti. Burada bir kaç ın ı
daha zikredece ğiz.
1. Kur., XLI, 53: "Alemin her yerinde ve kendi nefislerinde, hakikati
onlara aç ıkça görününceye kadar, i şaretlerimizi onlara gösterece ğiz". ibnu'l-
Ar abi burada "hakikat" tan Hakk' ı, yani bir şeyin Zat' ı olarak Allah' ı anlamaktad
ır 543.
2. Kur., XXIV, 35: "Allah göklerin ve yerin nikrudur..." Buradaki nar,
İ bnu'l-Arabi'ye göre, Zat't ır.
3. İ ur., XXVIII, 88: "O'nun yüzünden ba şka her şey yok olacakt ır".
İ bnu'l- Ar abrye göre, Allah' ın yüzü her şeyin zatı olan Hüviyetidir. 4
4. Kur., II, 31: "Adem'e her şeyin isimlerini ö ğretti". ibnu'l-Ar abrye
göre, :Adem Allah' ın bütün Isimlerinin tecelli etti ği "Yetkin İnsan" ın kar şılığıd
ır.
dinidir.
5. Kur., I, 6: "Bizi do ğru Yol'a ilet". Do ğru yol, onca, kendi evrensel
6. Kelimelerin sözlük anlam ına bakarak tevile gitmesi, cenneti (benim
Cennetim: Kur., LXXXIX, 30) deyimini s ıtri'ye (benim Nasiltum'a); rih
(rüzgar: Kur, XXX, 50) sözünü rahat'a; mut -takan (dindâr: Kur., II, 172)'u
veka (korumak'a kar şılık olarak kullanma tarz ında görülmektedir. Diyor ki:
Muttalam Allah'ı, kendilerinin koruyususu olarak sayanlard ır5 44, çünkü "Hüviyet"
sûreti korumaktad ır...
Göründüğü kadar ıyla, uzla şmaz olan böyle bir kar ışımdan ibnu'l- Ar abi
kendisine gerekli malzemeyi toplam ış, fakat insan ın zihninde öylesine kökleşmiş
olan Hakikat ın nihai mahiyeti hakk ındaki temelli bir anlayışla çat ışan
unsurları uzla şt ırma yolunu tutmu ştur. Genellikle Kur'arl'a ve Sünni İslâm'a
542. Bak., Kur., XXXIII, 16; LXXIII, 2; XXIX, 44. Dindarl ıktan do ğan batıni bilgi
hakkında bak., Kur., II, 282; VIII, 29, v.b..
543. Futühât, IV, s. 117.
544. Fusûs, s. 196; türk. çev., s. 120.
171