tasavvuf feısefesi - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

amı, masa kelimesi ve masa harflerinin hep ayn ı hakikata ait oldukları
doğrudur, fakat di ş dünyada masanın kendi varlığı, hem o kelimenin kavramımn
varlığından, hem de o yaz ının varlığından esash bir şekilde farklıdır.
ihnu'l-Arabi ile birlikte, masa ayn ı zamanda hem vard ır hem de yoktur
(bununla o, somut nesne ile bir kavram ın varlığı aras ındaki temelli ayırımı
yapmaks ız ın, masanın, nesne olarak var olmad ığım demek istiyor) dememiz
mümkün de ğildir. Biz ancak şunu söylemek durumunday ız: Gerçek masa var
değildir, yâni masa kavram ı zihinde vard ır.
ibnu'l- Arab Allah'la ilgili olarak, şunlar ı ilave ediyor: Şeyler yaln ızca
iki varlık düzeyine sahiptirler: a) ak ıledilir (soyut), ve b) somut. Şeyler,
dış alemde var olmadan önce, Allah' ın ilminde varhğa sahipdir. Öte yandan
biz şeylerin kavramlar ına ula şmadan önce, onlar ın somut bir varlığa sahip
olmalar ı gerekir.
ibnu'l-Arabi âlemin ezelili ği ve zamandal ığı, varlığı veya yoklu ğu gibi
sisteminin en hayati noktalar ından hanlar ın' bu hatalı delile dayand ırır.
Alem ( İnsan hakkında da ayn ı şeyi söylüyor)25 hem ezdi hem zamanda; hem
var hem de yoktur. Ezelidir, çünkü o Allah' ın ezdi bilgisinde vard ır; somut
ve dış âlemdeki bir şekil (suret) olarak da zamandad ır. Aynı şey onun varl ığı
ve yokluğu hakkında da söylenebilir. İyi ki ibnu'l-Arabi, daha sonra
görece ğimiz Cevher ve suret antitezini kullanarak, âlemin 2 ciheti, yani onun
hem ezdi hem zamanda hem var hem yok olmas ı şeklindeki yukarıdaki görüşünü
desteklemekte farkl ı bir muhakeme yolu güdüyor.
d) Varl ık' ın Türleri
ihnul-Arabi'nin benimsedi ği Varlık'ın türleri şunlard ır:
Varlık
Mutlak
Göreli (Izafi)
( İlâhi Hüviyet) (Zâhiri Mem)
Kayıt ve şarta bağl ı değil
Bağımsız
(Cevherler)
Maddi
Manevi
(Cisimler) (S ırf Ruhlar)
Bağımlı
(Sıfatlar, arazlar,
mekan ve
zaman ili şkileri
25. Bak., Fusâs, s. 19; türkçeye çeviri, s. 8; kar., inşa' Kleinere Schriften.. içinde,
ss. 5-6.
26